Allium (Soğan)

Tanımı

Allium (Soğan) soğanlı, yapraksız gövde üzerinde çiçek bulunduran bir cinstir. Soğan tek ya da küme halinde olabilir ve gömleklidir. Gömlekler genellikle gri ya da kahverengi olup pürüzsüzdür. Soğanların tabanında, rizomların ucunda ya da sitolonların ucunda her yıl yeni soğanlar üretirler. Diğer taraftan nadiren yumrulu kök formu da görülmektedir. Yapraklar 1 ila 12 adet, tabanlarında kılıflı, ipliksi, doğrusal, eliptik, silindirik ya da düzdür. Çok sayıda türün taban yaprakları çiçeklenme döneminde solmaktadır. Çiçekler tepede şemsiye biçimindedir. Tepaller bir ila üç damarlıdır. Şemsiyedeki çiçekler zaman zaman kısmen ya da tamamen sapsız soğancıklara dönüşmektedir. Tohumlar genellikle üç ila altı adet, çoğunlukla köşeli ve siyah renklidir. Bazı türleri belirgin soğan ya da sarımsak kokuludur.

Cins büyük ölçüde kuzey yarımküreye özgüdür ancak bazı türler ekonomik değerleri nedeniyle güney yarımkürede de yetiştirilmektedir. Cinse bağlı soğan, sarımsak, pırasa gibi türler kadim çağlardan beridir insanlığın temel gıdaları arasındadır. Ayrıca cinse bağlı çok sayıda tür de süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Buna karşın bazı türlerin köpek ve kedi ile otçul hayvanlarda zehirlenmelere neden olabileceği rapor edilmektedir.

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca öğütmek anlamına gelir ve bu bağlamda cinse bağlı sarımsak dişlerinin öğütülerek çeşitli yemeklerde kullanılmasına işaret etmektedir. Bazı kaynaklar ise kelimenin kaçınmak anlamına geldiğini ve bu nedenle sarımsağın rahatsız edici kokusuna dikkat çekildiğini belirtmiştir.

Kocaeli’deki türler