Silene dichotoma (Çatal nakıl)

derleyen:

Tanımı

80 cm büyüyebilir. Mızrak biçimli yapraklar 8 cm uzunluğundadır. Her bir çiçek, şişkin bir çanak içinde kapsüllenmiştir. Çanak yapraklarda on adet koyu damar görülür. Taç yapraklar beş adettir ve beyaz ile kırmızı arası renklerdedir. Her birinin ucunda iki lob görülür ve bazen kıvrık formdadırlar. Gövde dik, üst bölüm genelde iki dallı ve yoğun bir biçimde tüylüdür. Taç çok simetrili, beyaz, 3 ila 4 cm uzunluğundadır. Çanak kaynaşıktır. 10 adet ercik görülür. Yapraklar karşılıklı dizilişli, yaprak ayası dar yumurtamsı ya da dar eliptik, yaprak kenarı düz, tüylü ve koyu yeşildir. Meyve eliptik, sarımsı kahverengi, 6 dişli ve 12 mm uzunluğundadır.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Akdeniz havzası ve Kafkasya’da yayılış gösterir. Günümüzde Amerika kıtasında da yayılış göstermektedir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Yamaçlar ve steplerde görülür. Kartepe ve Gölcük ilçelerinde gözlemlenmiştir. Nisan ve temmuz ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adı

Dilimizde çatal nakıl adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adını Satir Silenus’tan almıştır. Satirlerin yarı keçi yarı insan formunda olmasına rağmen, Silenus daha çok at özellikleri taşır ve bu özelliği ile diğer satirlerden ayrılır. Silenus, şarap tanrısı Dionysos’un öğretmenidir. Cinse ait türlerin büyük bölümünde viskozite görülür ve bu nedenle doğrudan şarap tanrısı ile bir bağ kurulduğu düşünülmektedir. Ayrıca Silenus’un orman tanrısı olması ve Silene türlerinin genellikle ormanlık alanlarda görülmesi nedeniyle bir bağ kurulmuş olması da mümkündür. Türkçe yaygın adı olan nakıl kelimesi Anadolu’da dal üzerine dizilmiş kiraz meyveleri için kullanılır. Bazı Silene türlerinin çiçekleri bu alegoriye izin verir biçimdedir. Aynı kelime Arapçada hurma ağacı anlamını verir. Tür adı Antik Yunanca iki parçalı anlamına gelir. Taç yaprak ayasının derince iki parçalı olmasına işaret eder. Özgün tanımda bu “caulis dichotomus, deorsum pubescens. Flos primarius ex dichotomia” olarak belirtilmiştir.