Fallopia convolvulus (Yayılgan)

derleyen:

Özet

Fallopia convolvulus (Yayılgan) genelde işlenmemiş arazilerde görülen ve istilacı potansiyeli yüksek olan tek yıllık bir bitkidir.

Hiyerarşi

Bitkiler

Karanfil takımı

Madımakgiller

Ekşisarmaşık

Tanımı

Fallopia convolvulus (Yayılgan) 1 ila 1,5 metre uzayabilen tek yıllık bir bitkidir. Gövdeler diğer bitkilere saat yönünde dönerek tutunur. Okrea kalıcı ya da dökülücü, bronz ya da yeşilimsi kahverengi, silindirik, 2 ila 4 mm uzunluğunda ve kenarları eğiktir. Yaprak sapı 0,5 ila 5 cm uzunluğundadır. Yaprak ayası yüreksi, yumurtamsı, tebersi ya da okbaşlı, 2 ila 6 cm uzunluğunda, 2 ila 5 cm genişliğinde, tabanı yüreksi, kenarları dalgalı, pürüzlü ve ucu sipsivridir. Çiçek durumu koltuklardadır. Bunlar dik ya yayılıcı, başak benzeri, 2 ila 10 cm uzunluğunda ve ekseni kısa havlıdır.

Çiçek sapı yükselici ya da yayılıcı, 1 ila 3 mm uzunluğunda ve çıplak ya da nadiren pürüzlüdür. Çiçekler erselik olup demetlerde 3 ila 6 adettir. Çiçek örtüsü meyve zamanı genişlememektedir. Yeşilimsi beyaz renkli ve sıklıkla pembemsi ya da morumsu tabanlı ve 3 ila 5 mm uzunluğundadır. Tepaller eliptik ila ters yumurtamsı ve küt ya da sivri uçludur. Ercik 8 adettir. Tepecik top başlıdır. Kapçık içkin, siyah renkli, 4 ila 5 mm uzunluğunda ve mattır.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika’da yayılış gösterir ancak günümüzde dünyanın büyük bölümüne dağılmıştır ve istilacı tür olarak kabul edilmektedir. [Harita, Sinonimler] Çalılık, tarla ve yol kenarında görülen bitki umumiyetle mayıs ve eylül ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adı

Dilimizde yayılgan adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins 1523 – 9 Ekim 1562 yılları arasında yaşamış İtalyan bitki bilimci Gabriello Fallopio’ya adanmıştır. Fallop tüpleri olarak bilinen anatomik yapıya adını vermiş on altıncı yüzyılın önemli anatomi bilimcilerindendir ve modern anatomi biliminin kurucusu olarak kabul edilir. Bitki bilim alanındaki çalışmaları nedeniyle adı bu cinse verilerek ölümsüzleştirilmiştir. Türkçe yaygın adı olan ekşisarmaşık ile bitkinin sarılıcı yapısına işaret ediliyor olmalı. Bu durumda bitkinin tadı da ekşi olmalı. Polygonaceae cinsindeki çok sayıda tür yaprakların oksalik asit bakımından zengin olması ile bilinir ve bu durumda tadının ekşi olması mümkündür. Tür adı Latince Convolvulus gibi anlamına gelir. Türün sarılıcı karakterine ve yüzeysel olarak Convolvulus türlerine benzemesine işaret eder. Bitki ikili adlandırmadan önce “Convolvulus minor, semine triangulo” olarak bilinmekteydi.