Devesil
Bakımı
Heracleum sphondylium subsp. ternatum çok yıllık bir ottur. Nemli toprağı, güneşli, gölgeli ya da yarı gölgeli bölgeleri tercih eder. Donlara dayanıklıdır.
Yetiştirme
Heracleum sphondylium subsp. ternatum dere kıyısı, nemli bölge ve açık ormanlarda görülür. Kumlu, killi ve tınlı topraklara uyumludur.
Yaygın adları
Hogweed; Devesil.
Etimoloji
Cins adı Yunanca Herkül’e (Yunan mitolojisinde bir kahraman); tür adı Yunanca omurgalı (Stem’in segmentli yapısına atıftır); alttür adı ise Latince ternat anlamına gelir.
Bitki tarihi
Adını tanrı Jüpiter ile ölümlü Alcmene’nin oğlu olan ve bu nedenle yarı tanrı kabul edilen Herkül’den (Ἡρακλῆς) almaktadır. Roma yazınında Hercules olarak geçen karakter, Yunan mitolojisinde bahsedilen Heracles’in karşılığıdır. Cinse ait bazı üyeler 2 metreye aşan boya sahiptirler, bu nedenle bitkinin boyutu ile Herkül arasında bir bağlantı kurulmuştur. Diğer bir neden ise; bitkinin iyileştirici özelliklerinin ilk defa Herkül tarafından keşfedildiğine yönelik inanıştır. Antikçağ yazınında bitki, tedavi edici özellikleri ile meşhur olan bitkiler (panacea) arasında sayılmaktadır.
Taksonomi
Superregnum: Eukaryota
Regnum: Plantae
Cladus: Angiosperms | Eudicots | Asterids
Ordo: Apiales
Familia: Apiaceae
Subfamilia: Apioideae
Tribus: Tordylieae
Genus: Heracleum
Raunkiaer: Hemicryptophyte
Phytochorion: Euro-Siberian
Literatür
Yapısı
Heracleum sphondylium subsp. ternatum 50 ila 150 cm. büyüyebilir. Stem kabaca tüylü ve içi boştur. Korolla beyaz soluk limon yeşili renkli ve genellikle 5 mm. uzunluğundadır. Çiçek kurulu 20 cm. genişliğinde bileşik umbel’dir. Yapraklar alternat, stalk’lı ve tabanları kılıf benzeridir. Yaprak ayası pinnat ve 5 yaprakçıklıdır. Yaprakçıklar pinnat, serrat kenarları ve alt yüzeyleri tüylüdür. Çiçekler soluk sarımsı yeşil renklidir ve alt yapraklar ternat ya da 5 yaprakçıklı pinnat’tır. Mayıs ve Haziran aylarında çiçek açar.
Faydaları ve zararları
Bitkileri kullanmadan önce mutlaka bir uzmandan yardım alın. Kanserojen, mutajenik ve fototoksik özelliklere sahip olabilir.
Flora of Turkey
Perennial, 0,6-2 m, not (or weakly) aromatic. Stem 7-20 mm diam. below, sulcate, asperous to grey-pubescent. Lower leaves pinnate, ternate or lobed, the lamina glabrous to softly setulose or pubescent above, always hairy below , rarely grey-pubescent on both sides. Upper cauline leaves with narrowly oblong to ovate sheaths. Bracteoles linear. Rays 20-50, unequal, 4-15 cm, glabrous to pubescent. Flowers white or pale yellowish green, the outer ones radiant or regular. Ovary shortly hairy or glabrous. Fruits broadly obovate to orbicular, 6-11 x 7-9 mm, emarginate, glabrous or rarely setulose; dorsal vittae filiform or filiform-subclavate, less than 0,5 mm broad, ½ -¾ as long as mericarp; commissural vittae ⅓-½ as long as mericarp.
1. Lower leaves pinnate or ternate; flowers white or greenish, radiant or not
2. Flowers pale yellowish-green, not radiant; lower leaves ternate, or pinnate with 5 leaflets subsp. ternatum Fl. 5-6. Near streams, in ditches, edge of fields, 100-1400 m. Euro-Sib. element.
2. Flowers white, the outer ones radiant; lower leaves ternate subsp. montanum Fl. 6-7. By streams, Fagetum, c. 780 m. Euro-Sib. element.
1. Lower leaves lobed; flowers white, the outer ones ± radiant
3. Lamina of basal leaves more than 30 cm long, with triangular-lanceolate acuminate lobes, sparsely hairy and green; stem 1-2 m subsp. cyclocarpum By streams in forest, c. 1700 m. Euxine element.
3. Lamina of basal leaves up to 20 cm long, with short rounded lobes, grey-pubescent above and below; stem less than 1 m subsp. artvinense Endemic. Euxine element. Fl. 7. Rocky igneous slopes in gully, 2800 m. IV:491.