Amaranthus caudatus (Uzunibik)

Özet

Amaranthus caudatus (Uzunibik) uzun süre kalıcı parlak kırmızı renkli çiçek durumu nedeniyle yetiştirilen meşhur bir süs bitkisidir.

Hiyerarşi

Tanımı

Amaranthus caudatus (Uzunibik) başlangıçta havlı iken zamanla tüysüzce haline gelir. Gövde dik, genellikle yeşil renkli, orta derecede dallı, nadiren neredeyse dalsız, 0,5 ila 1,5 metre uzunluğundadır. Yaprak sapı, yaprak ayasından daha kısa, yaprak ayası baklavamsı, yumurtamsı, eliptik ya da neredeyse mızraksı, 5 ila 15 cm uzunluğunda ve 2 ila 10 cm genişliğinde, tabanda kamamsı, kenarları düz ve ucu sivridir. Çiçek kurulu terminal, sarkık ya da baş aşağı biçimde, genellikle kırmızı, mor ya da beyaz renkli, genellikle tabanda dallı ve büyüktür. Tohumlar koyu kahverengi, siyah ya da kırmızımsı kahverengi renklidir. Tek bitki 100.000’e kadar tohum üretebilir.

Gözlem bilgileri

Bitkinin Orta ve Güney Amerika orijinli olmakla birlikte günümüzde dünyanın büyük bölümünde yetiştirilmektedir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Bahçelerde, tahrip edilmiş arazilerde, sulak alanların yakınlarında yol kenarında ve bazen de boş tarlalarda görülen bitki umumiyetle temmuz ve ekim ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 400 metreye kadar olan rakımlarda İzmit ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adı

Dilimizde uzun ibik ve horoz ibiği adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca solmaz çiçekli anlamına gelir. Çiçeklerin kesildikten sonra bile uzun süre canlılığını korumalarına işaret eder. Bu isim aynı zamanda yaz ayları başlarında Kocaeli’nde çiçekçilerde ya da pazarlarda sıklıkla horozibiği etiketi ile satılan Celosia türlerini de kapsar. Dilimizdeki “horozibiği” kelimesi Celosia cinsinin İngilizce yaygın adı olan “cockscomb”un tercüme edilmesi ile elde edilmiştir. Tür adı Latince kuyruklu anlamına gelir. Türün çiçek kurulunun kuyruğu andırmasına işaret eder. Özgün tanımda bu “racemis pentandris cylindricis pendulis longissimis” cümlesi ile belirtilmiştir.

Gıda

Halihazırda sebze olarak yetiştirilen bir bitkidir. Yapraklar ve genç fideleri ıspanak gibi, tohumları pişirilerek tüketilmektedir. Tohumları ekmek yapımında kullanılmıştır ve bunlar oldukça besleyicidir. Bunlar ayrıca patlamış mısır ikamesi olarak yenilmektedir.

Tıp

Büzücü, parazit düşürücü ve idrar söktürücüdür.

Dikkat

Organik olmayan koşullarda yetişiyorsa yaprakları nitrat depolayabilir ve bu durumda tüketilmesi önerilmez. Bu durumda bitki otçul hayvanlara da zararlıdır. Nadiren de olsa polenlerinin alerjik reaksiyonlara neden olabileceği rapor edilmiştir.

Bilgi

Bitkiden sarı ve yeşil renkli boya elde edilmektedir.

Fotoğrafları