Smyrnium perfoliatum (Sarıkörek)

derleyen:

Özet

Smyrnium perfoliatum (Sarıkörek) tadı kerevizi andıran yaprak ve sürgünleri tüketilen, ayrıca tohumları çeşni olarak kullanılan bir bitkidir.

Hiyerarşi

Plantae

Bitkiler

Apiales

Maydanoz takımı

Apiaceae

Maydanozgiller

Smyrnium

Yabanikereviz

Tarihi

Özellikle Kilikya’daki Amanos dağında bolca yetişir. Sapı kerevize benzer, ancak dallıdır ve yaprakları daha geniştir. Gövdede dereotu benzeri çiçek kurulu vardır. Tohum, lahana tohumu gibi yuvarlak, siyah renkli, keskin tatlı ve mür kokuludur. Kök keskin, hoş kokulu, yumuşak ve suludur. Kökün kabuğu sarı, içi beyazımsı renklidir. Kök, bitki ve tohumlar ısıtıcıdır. Yapraklar salamurada saklanır ve ishal kesicidir. Kök sürüngenler tarafından ısırılanlara verilir. Öksürük, nefes darlığı ve idrar güçlüğünü tedavi eder. Uygulandığında şişlik ve iltihapları dağıtır. Rendelenip rahim ağzına yerleştirilirse düğüne neden olur. Tohumları böbrek, mesane ve dalağa faydalıdır. Ayrıca âdet söktürücüdür ve doğum sonrası kalıntıları çeker. Şarapla içilirse siyatiğe iyi gelir ve mide şişkinliğini yatıştırır. Terletici ve geğirticidir. Bunun yanında ödem ve aralıklı ateş vakalarında başvurulur. DI 3-68.

Tanımı

Smyrnium perfoliatum (Sarıkörek) 50 ila 150 cm büyüyebilen bir bitkidir. Taban yaprakları 2 ila 3 arası üçlü ya da teleksidir. Üst gövde yaprakları almaşlı dizilişlidir. Çiçek kurulu 7 ila 14 kolludur ve kollar kısaca tüylüdür. Çiçekler sarı renklidir. Merikarp 4 mm uzunluğunda, 3 mm genişliğindedir ve sırttaki kabarık çizgiler belirsizdir. Gölgeli bölgeleri ve nemli toprakları tercih eder.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Türkiye, Avrupa, Ortadoğu ve Kırım’da yayılış gösterir. [HaritaHerbaryum] Çalılık, alpin çayırlar ve orman açıklıklarında görülen bitki umumiyetle mayıs ve haziran ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi 500 ila 1600 metreye kadar olan rakımlarda Kartepe ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adı

Dilimizde sarıkörek ve yabani kereviz adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca mürr anlamına gelir ve bu bağlamda bitkilerin kokusunun Commiphora myrrha gibi ağaçlardan elde edilen ve mürr adı verilen reçinenin kokusuna benzemesine işaret eder. Tür adı Latince sarılıcı anlamına gelir ve açık bir şekilde gövde yapraklarının gövdeyi tamamen sarmasına işaret eder. İkili adlandırma öncesi adı “Smyrnium foliis caulinis simplicibus amplexicaulibus”tur.

Gıda

Yapraklar, gövde ve genç sürgünler yenilmiştir. Ayrıca bunlar çiğ olarak salata ve çorbalar eklenmiştir. Tadı kerevizi andırır. Genç bireyler maydanoz ikamesi olarak tüketilir. Tohumları baharat olarak kullanılır. Bunun yanında kökü pişirilerek çorba yapılır.

Fotoğrafları