Kocaeli Bitkileri | Artemisia santonicum (Deniz yavşanı)

Deniz yavşanı

Anahtar kelimeler: Tıbbi bitki, Avrupa-Sibirya elementi, Asgari endişe (LC).

Dolaşım

Bitkiler › Papatya takımı › Papatyagiller › Yavşan › Deniz yavşanı

Dağılımı

Bitki doğal olarak doğu Avrupa ve Kafkasya’da yayılış gösterir.

Genel bilgiler

Bazı kaynaklarda Seriphidium santonicum olarak geçmektedir. 60 cm büyüyebilir. Taban yapraklar genellikle çiçeklenme zamanı kurumuş olur. Gövde dik ve dallıdır. Yapraklar 2 ila 3 arası derin teleksidir. Çiçek kurulu bileşik salkım halindedir. Bırahteler basittir. Çiçek başı dikdörtgensi ve 2 ila 6 arası çiçeklidir. Çiçekler sarımsı renklidir.

Gözlem

Deniz kenarı ve tuzcul alanlarda görülür. Kartepe ilçesinden kayıt bildirilmiş ancak henüz gözlemlenememiştir. Görseller Stefan Lefnaer’ın izni ile kullanılmıştır.

Yaygın adları

Deniz yavşanı, Deniz pelini, Kokulu yavşan.

Çiçek zamanı

Temmuz-Ekim ayları.

Yükseklik

0-1300 metre arası.

Etimoloji

Cins adını, Zeus ve Leto’nun kızı tabiat tanrıçası Artemis’ten (Ἄρτεμις) almaktadır. Homeros, Artemis’i okçu ve avcı sıfatları ile nitelemiştir. Roma mitolojisindeki karşılığı Diana’dır. Kelime anlamı ‘yaralanmaz’ ve ‘sağlıklı’ olan Artemis’in başkalarına da güç ve sağlık verme yeteneği vardır. Bitkinin ayın etkisinde (dolayısıyla ay tanrıçasının) olan bitkilerden biri olduğuna inanılır, ayrıca erken ergenlik için de kullanılırdı. Artemis aynı zamanda ay tanrıçası olarak da bilinir. Yavşan türlerinin büyük bölümü gümüş renkli tüylerle kaplıdır ve bu sayede ay ışığının yansımasına benzer bir görünüme sahiptirler. Artemis, ikiz kardeşi Apollo’dan bir gün önce doğmuş ve oldukça sorunlu geçen kardeşinin doğumunda annesine yardım etmiştir. Özellikle Artemisia vulgaris doğum sonrası sorunlar için geleneksel olarak kullanılan bir bitkidir. Cinsin Türkçe adı olan “yavşan”, yabçan kelimesinden muharreftir. Dede Korkut Hikayelerinde “yavşan dibi berk olmaz” mısrasında anılmaktadır. Tür adı Latince “Saintonge” anlamına gelir ve bu Fransa’nın Akitanya bölgesindeki bir şehrin adıdır. Ancak özgün tanımda “Habitat in Tataria & Persia” denmektedir. Bu bölge Asya kıtasında, Hazar Denizinden Uzakdoğu’ya kadar olan bölgeyi kapsamaktadır. Bu durumda epitetin kaynağı açık değildir.