Kiraz
Prunus avium
Prunus avium (Kiraz) hakkında genel bilgiler.
32 metre kadar büyüyebilir. Gövdesi 1,5 metre çapa ulaşabilir. Gövde pürüzsüz kahverengi mor renklidir, genç ağaçlarda görülen yatay gri kahverengi kovucuklar yaşlı ağaçlarda siyaha döner. Yapraklar almaşlı dizilişli, basit, oval, tepede sivri, 7 ila 14 cm uzunluğunda, 4 ila 7 cm genişliğinde, yeşil ya da kırmızı saplıdır. Yaprakların testere dişli kenar uçları küçük kırmızı beze taşır. Yapraklar dökülmeden önce turuncu, pembe ya da kırmızıya dönüşür. Yapraklar ve çiçekler aynı zamanda görülür. Bunlar beş beyaz taç yaprağa ve sarı erciklere sahiptir. Çiçekler erseliktir. Meyveler parlak kırmızı ile mor renkli olur. Her meyve tek bir tohum taşır. Tohumlar temmuz ve ağustos aylarında olgunlaşır. Kocaeli’nin Kirazlıyalı semti kirazı ile meşhurdur.
Cins adı Latince erik anlamına gelir. Doğrudan erik meyvesini tanımlayan bir kelimedir. Tür adı Latince yabani anlamına gelir. Büyük ihtimalle türün klasik antikite dünyası için egzotik bir bitki olması ile ilintilidir. Kelime uzak, ücra, garip gibi anlamlara da gelir.
Gözlem bilgileri
Coğrafi dağılım
Doğal olarak batı Asya, kuzey Afrika ve Asya’da yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum]
Habitat
Bahçe, bağ ve yol kenarında görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir.
Türkçe adı
Dilimizde kiraz adı ile bilinmektedir.
Çiçek zamanı
Mart ve mayıs ayları arasında çiçek açar.
Rakım
Deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.
Kullanım bilgileri
Gıda
Meyvesi taze olarak yenir. Hoşaf, reçel ve konservesi yapılır.
Pratik
Arılar tarafından sevilen bir bitkidir. Meyvelerinde gri ve yeşil boya elde edilir.
Tıp
Kabuğu kabızlığa iyi gelir ve ateş düşürücü olarak kullanılır. Çiçekleri göğüs yumuşatıcı, yaprakları ise müshil olarak kullanılmaktadır. Meyve sapları büzücü, idrar söktürücü ve toniktir. Gövdeden elde edilen reçine öksürük vakalarında kullanılır.
Tarih
Plinius: Lucius Licinius Lucullus’un M.Ö. 74 yılında Mithridatis’e karşı giriştiği ve zaferle sonuçlanan Anadolu seferine kadar İtalya’da bilinen bir bitki değildi. Savaştan sonra Lucullus ilk defa ağacı İtalya’ya getirdi, 120 yıl içinde kiraz İngiltere’ye kadar ulaşmıştı. Apronia kirazı oldukça kırmızı, Lutatia kirazı siyah, Caecilia kirazı ise yuvarlak yapılıdır. Junia kirazının lezzeti iyidir ancak narin olması nedeniyle taşıması zordur, bu yüzden doğrudan dalından yenmelidir. Ancak en değerli varyetesi Campania’ların Plinius kirazı dedikleri bigaroon varyetesidir. Bu ayrıca Belçika, Portekiz ve Ren nehri kıyısında da yetiştirilir. Kiraz yılın ilk olgunlaşan meyvelerindendir ve çiftçiyi yoğun bir çalışma döneminden sonra ödüllendirir. Kuzey yamaçlarını ve soğuk koşulları sever, güneşte kurutulabilir ve tıpkı zeytin gibi fıçılarda saklanabilir. İsa peygambere hamile olan Meryem dalları yüksekte olan bir kiraz ağacı görür ve kocasından kiraz toplamasını ister ancak kocası (İsa’nın babasız olmasından kinaye) “Kirazları babasından iste” der. Bunun üzerine ağacın dalları Meryem’in kol mesafesine doğru eğilir ve Meryem de kirazları toplar.
Görüşünüzü Yazın