Dolaşım
Bitkiler › Maydanoz takımı › Maydanozgiller › Öğrekotu
Genel bilgiler
Çok yıllık ve sıklıkla aromatik olan bitkilerdir. Alt yapraklar basit ve loblu ya da 1 ila 2 teleksidir. Çanak yapraklar miniktir. Çiçekler beyaz ya da zaman zaman soluk yeşil renklidir. Cins kuzey yarımküreye özgüdür.
Etimoloji
Cins adını tanrı Jüpiter ile ölümlü Alcmene’nin oğlu olan ve bu nedenle yarı tanrı kabul edilen Hercules’den (Ἡρακλῆς) almaktadır. Roma yazınında Hercules olarak geçen karakter, Hellen mitolojisinde bahsedilen Heracles’in karşılığıdır. Cinse ait bazı üyeler 2 metreye aşan boya sahiptirler, bu nedenle bitkinin boyutu ile Hercules arasında bir bağlantı kurulmuştur. Diğer bir neden ise; bitkinin iyileştirici özelliklerinin ilk defa Hercules tarafından keşfedildiğine yönelik inanıştır. Antikçağ yazınında bitki, tedavi edici özellikleri ile meşhur olan bitkiler (panacea) arasında sayılmaktadır.
Plinius, her ne kadar modern literatürde bu isimle anılmıyor olsa da, adını Hercules’den alan üç bitkiyi daha zikreder. İlki bir ballıbaba türüdür ancak bunun hangi bitki olduğu bugün bilinmemektedir. İkincisi; Heracleon siderion olarak bilinen, sulak yerlerin yakınlarında yetişen ve kılıç ya da mızrakla alınan yaraları iyileştirmede oldukça etkili olan bir bitkidir. Bu bitkinin dağ ıtırı (Geranium robertianum) olduğu düşünülmektedir. Sonuncusu ise banotudur (Hyoscyamus). Çeşitli faydalarının yanı sıra delilik ve vertigoya neden olan bir bitkidir. Origanum vulgare türü de “heraclium” olarak bilinir.
Geleneksel tıp
Dioscorides: Bal ve su ile alındığında ateş, titreme, kasılma, fıtık, öksürük, sancı ve ağrılı idrara çıkma vakalarında etkilidir. Adet akışını tetikler. Kalça ağrıları için merhem yapılarak kullanılır. Yorgunluk gidericidir. Diş ağrısı gidericidir. Kuduz köpek ısırmalarında zift ile birlikte kullanılır. Zehirli hayvan ısırıklarına karşı etkilidir.
Plinius: Uzun süreli baş ağrısında demlenerek başa dökülür. Karaciğer, sarılık, epilepsi, nefes almada sertlik ve histerik boğulmalar halinde başvurulur. Bağırsakları rahatlatır. Çiçeklerin suyu kulak iltihaplarına faydalıdır. Bu su iyi korunmalıdır çünkü birçok böceğin bu suya karşı yüksek ilgisi vardır. Kökü sarılık ve karaciğer sorunlarında kullanılır. Saçları kıvırcık hale getirmek için saçlar suyu ile yıkanır.
İbn-i Sînâ: Uyuz ve nasır vakalarında sedef otu ile birlikte kullanılır. Nefes darlığı ve astıma iyi gelir. Balgam söktürücüdür.
Literatür
Species Plantarum 1: 249. 1753. L.