Platanthera chlorantha (Çarpık salep)

derleyen:

Özet

Platanthera chlorantha (Çarpık salep) genelde orman sınırlarının nemli bölgelerden görülen ve yaz aylarında çiçek açan bir orkide türüdür.

Hiyerarşi

Plantae

Bitkiler

Asparagales

Kuşkonmaz takımı

Orchidaceae

Salepgiller

Platanthera

Sümbülsalebi

Tanımı

Platanthera chlorantha (Çarpık salep) genellikle 20 ila 60 cm büyüyebilen bir bitkidir. Tabanda 2 adet karşılıklı dizilişli yaprak bulundurur. Çiçek kurulu gevşek olup çok sayıda çiçek barındırır. Çiçekler yeşilimsi beyaz renkli ve belli belirsiz kokuludur. Yanal çanak yapraklar eğikçe yumurtamsı mızraksı ve 13 mm uzunluğundadır. Sırt çanak yaprağı üçgensi yüreksi ve 8 mm uzunluk ile 8 mm genişliktedir. Taç yapraklar şeritsi mızraksıdır. Dudak koyu yeşilimsi renkli ve 11 ila 15 mm uzunluğundadır. Mahmuz ipliksi, uçta hafifçe genişlemiş ve 40 mm uzunluğundadır. Platanthera bifolia‘dan çiçeklerin daha güçlü yeşil tonlarına sahip, daha az kokulu ve hafifçe daha iri çiçek örtüsü bölümlerine sahip olması ile ayırt edilir. Ancak en kolay ayırt etme yöntemi pollinia yapısının incelenmesidir.

Gözlem bilgileri

Kuzey Afrika ile Avrupa’dan İran’a kadar olan bölgede doğal olarak yayılış gösterir. [HaritaSinonimlerHerbaryum] Ormanlık alanların kenarlarında ve nemli çayırlarda görülen bitki umumiyetle haziran ve temmuz ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda Kartepe, Karamürsel ve Gölcük ilçelerinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adı

Dilimizde çarpık salep adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Yunanca geniş başçıklı anlamına gelir. Polliniaların orkideler içinde alışılmadık biçimde geniş olan yapısına işaret eder ki bu durum cins için ayırt edici özelliktir. Pollinia, bitkilerde polenleri barındıran yapıya verilen addır. Yunanca yeşil çiçekli anlamına gelir. Çiçeklerin yeşil renge sahip olması bitkiler aleminde çok sık görülen bir durum değildir. Bununla birlikte çiçek rengi türün kesin teşhisi için yeterli değildir.

Bilgi

Polenler birbirinden aralıklı olan başçıklarda bulunur, bu tozlayıcı böceğin her iki tarafına da polen bulaşmasını sağlar. Çiçeğin belli belirsiz kokusu ise, bu kokuya gelecek böcekleri çekecek şekilde özelleşmiştir. Platanthera bifolia’nın kokusu şahin güvelerini çekerken, bu orkidenin kokusu diğer güveleri çeker. Aynı şekilde Platanthera bifolia başçıkları şahin güveleri için uygunken, bu orkideninki diğer güveler için uygundur. Çiçeklerin kokusu özellikle geceleri baskın hale gelir ve böylece gece güveleri tarafından sıklıkla ziyaret edilir. Ayrıca bitkinin çiçekleri, renkleri dolayısıyla karanlıkta belirgin biçimde göze çarpmaktadır. Nektar da uzun boylu mahmuzda depolanmıştır ve nektara sadece uzun hortumu (proboscis) olan böcekler erişebilmektedir.

Fotoğrafları