Anacamptis collina (Tepe salebi)

derleyen:

Özet

Anacamptis collina (Tepe salebi) kış sonundan bahar ortasına kadar çiçek açan ve kayalık alanlarda görülen bir orkide türüdür.

Hiyerarşi

Plantae

Bitkiler

Asparagales

Kuşkonmaz takımı

Orchidaceae

Salepgiller

Anacamptis

Sivrisalep

Tanımı

Anacamptis collina (Tepe salebi) halihazırda Türkçe kaynaklarda Orchis collina olarak geçmektedir. Büyüme koşulların bağlı olarak 10 cm boyunda 3 ila 4 adet çiçekli örneklerinin yanı sıra 50 cm boyunda ve 20 çiçekli örnekleri de görülebilmektedir. Gövde dik ve sağlam yapılıdır. Temel yapraklar kış aylarında gelişir. Yapraklar 2 ila 4 arası sayıda, yumurtamsı ila dikdörtgensi dilsi, yayılıcı ve üsttekiler kılıflıdır. Bunlar çiçeklenme zamanı parlak sarımsı-yeşil renklidir. Başak silindirik uzatılmış, birkaç ya da çok çiçeklidir. Bırahte dışbükeydir. Çiçekler morumsu kırmızı ya da kahverengimsi ila yeşilimsi olup bunların çeşitli tonlarındadır. Bunlar sıkı biçimde dizilidir ve cinse oranla büyüktür. Çanak ve taç yapraklar zeytin yeşili ila kırmızımsı, uçları küt, yanal çanak yapraklar yayılıcı ya da diktir. Dudak yumurtamsı ila ters yumurtamsı, zaman zaman tepede minikçe kesikli, kenarları hafifçe dalgalıdır. Mahmuz kısaca kesecikli ya da genişçe silindirik, yumurtalığın yarısı uzunlukta ve beyazımsıdır.

Çiçeklerin nektarı yoktur ancak yine de böcekler tarafından tozlanırlar. Meyve olgunlaştıktan sonra bitki süratle solar. Cins özelinde nadir bir tür olduğu bilinmektedir, biz de ilimizden bildirilen kaydı birkaç kere alanı taramamıza karşın bulamadık.

Gözlem bilgileri

Bitki Akdeniz ile Hazar havzasına yakın olan ülkelerde doğal olarak yayılış gösterir. [HaritaSinonimlerHerbaryum] Çayırlarda ve kayalık alanlarda görülen bitki umumiyetle şubat ve nisan ayları arasında çiçek açmaktadır ve deniz seviyesinden 1200 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlemek mümkündür. Literatürde Kartepe’den kayıt bildirilmiş ancak biz henüz göremedik. Örnek görsel Nano Sanchez’in izni ile kullanılmıştır.

Türkçe adı

Dilimizde tepe salebi adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca bir terkip olup, geri yaslanan anlamına gelmektedir. Pollinium adı verilen yapının cinse bağlı türlerde karakteristik olarak geriye doğru durmasına işaret eder. Polinium, orkide çiçeklerinin de üst bölümünde bulunan polen kütlesinin adıdır. Tür adı Latince tepede büyüyen anlamına gelir. Bitkinin çoğunlukla kayalık yamaçlarda görülüyor olmasına işaret eder. Ancak yer yer deniz kıyısında da görülmektedir.