Impatiens balsamina (Kına çiçeği) genellikle 20 ila 75 cm büyüyebilen tek yıllık bir bitkidir. Gövde dik, etli, dallı ya dalsız, kalın ve yumuşaktır. Yapraklar almaşlı dizilişli, mızraksı, darca eliptik ya da ters mızraksı, 2,5 ila 9 cm uzunluğunda, 1 ila 2,5 cm genişliğinde ve kenarları testere dişlidir. Yaprak sapı 1 ila 3 cm uzunluğundadır. Çiçekler pembe, kırmızı, leylak ya da beyaz renkli ve 2,5 ila 5 cm çapındadır. Çiçek kurulu tek ya da yaprak koltuklarında 2 ila 3 arası sayıda demet halindedir. Çiçek sapı 2 ila 2,5 cm uzunluğunda ve yoğun biçimde havlıdır. Ercik 5 adettir. Kapsül genişçe mekiksi, 1 ila 2 cm uzunluğunda ve yoğun biçimde kaba tüylüdür. Tohumlar siyah kahverengi ve küreseldir.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Hindistan ve Myanmar’da yayılış gösterir ancak süs bitkisi değeri nedeniyle dünyanın büyük bölümünde doğallaşmıştır. [Harita, Alt türler, Sinonimler, Herbaryum] Bahçe, yol kenarı ve mezarlıklarda görülen bitki umumiyetle temmuz ve eylül ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1000 metreye kadar olan rakımlarda Kandıra ve İzmit ilçelerinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adı

Dilimizde kına çiçeği adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Latince sabırsız anlamına gelir. Meyvelerin ufak bir dokunuşla dağılarak açılmasına atıftır. Tür adı Latince aromatik yağ anlamına gelir. Aromatik yağ elde edilen bitkilerin genel adı olmakla birlikte özel olarak Impatiens cinsi için de kullanılır. İkili adlandırma öncesi adı “Balsamina femina”dır. Çiçeklerinden elde edilen boya tırnak boyamak (oje) için kullanılır, kına çiçeği adı da buradan gelir.

Gıda

Yaprak ve genç sürgünler pişirilerek tüketilmektedir. Tohumları çiğ ya da pişirilerek yenilmektedir.

Tıp

Çeşitli cilt sorunlarının tedavisinde kullanılmıştır. Yapraklarının suyu siğillere uygulanmış ve yılan ısırıklarına karşı başvurulmuştur. Çiçekleri lapa halinde yaralara uygulanır. Romatizma ve kırık vakalarında kullanılmıştır. Bitkinin özü saç uzatıcı olarak bilinmektedir. Bağırsak temizleyici, idrar söktürücü ve kusturucudur. Ayrıca eklem ağrılarını dindirmek için kullanılır. Bunun yanında tohumları balgam söktürücüdür. Tohumları öğütülerek doğum esnasında kadınlara verilir.

Dikkat

Aşırı tüketilmesi zararlıdır.

Bilgi

Çiçeklerinden turuncu boya elde edilmiştir. Uzakdoğu’da tırnakları boyamak için kullanılmaktadır ancak boya kalıcıdır ve ortadan kaybolması için tırnakların büyümesi gerekmektedir.