Dactylis glomerata (Domuz ayrığı)

Dactylis glomerata (Domuz ayrığı), Buğdaygiller ailesine bağlı Domuzayrığı cinsinden genellikle 15 ila 140 cm büyüyebilen çok yıllık bir bitkidir.

Tanımı#

Gövde dik ya da yatık ve 2 ila 3 arası sayıda boğumludur. Dil 2 ila 8 mm uzunluğunda ve sivri ya da yırtıktır. Grimsi yeşil yapraklar 20 ila 50 cm uzunluğunda ve 1,5 cm genişliğindedir. Belirgin püsküllü üçgensi çiçek kafası 10 ila 15 cm uzunluğundadır. Bu yapı bazen yeşil bazen de kırmızı ya da mor renkli olabilir. Tohumlar olgunlaştığında soluk kahverengiye döner. Başakçıklar 5 ila 9 mm uzunluğunda, tipik olarak 2 ila 5 arası çiçek barındırır. Dışkavuz mızraksı ya da yumurtamsı, sivri uçlu ve 3,5 ila 6,5 mm uzunluğundadır. İçkavuz mızraksıdır. Karakteristik olarak gövde tabanı yassıdır ve bu onu diğer Poaceae türlerinden ayırır. Dilimizde domuz ayrığı adı ile bilinmektedir.

Anahtar#

1. İçkavuzun ucu derin girintili ve kısa kalın kılçıklı subsp. hispanica

1. İçkavuzun ucu sipsivri

2. Çiçek durumu neredeyse tek taraflı, bileşik salkım dalları ipliksi; yapraklar pörsük subsp. lobata

2. Çiçek durumu tek taraflı değil, bileşik salkım dalları kalın; yapraklar pörsük değil subsp. glomerata

Gözlem bilgileri#

Bitki doğal olarak Avrasya ve Kuzey Afrika’da yayılış gösterir ancak günümüzde dünyanın büyük bölümüne dağılmıştır. Ormanlık alanlar, tarlalar ve yamaçlarda görülen bitki umumiyetle mayıs ve temmuz ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Antik Yunanca parmak anlamına gelir ve bu bağlamda cinsin başakçıklarının parmağa benzemesine işaret etmektedir. Epitet Latince kümelenmiş anlamına gelir ve açık bir şekilde türün çiçek kurulunun yapısına dikkat çekmektedir. Bu terim, örneğin çiçeklerin baş benzeri bir yapıda küme halinde toplanmış olmasını imlemektedir. İkili adlandırma öncesi adı “Cynosurus panicula secunda glomerata”dır.

Kullanımı#

Östrojenik olduğu rapor edilmiştir. Tümörleri, böbrek ve mesane rahatsızlıklarını tedavi etmek için geleneksel olarak kullanılmıştır. Saman nezlesine neden olabileceği rapor edilmiştir. Şeker içeriği nedeniyle yaygın olarak hayvan yemi olarak kullanılmıştır. Bitki kediler tarafından da sevilmektedir. Erozyon kontrolü için ekilmiştir.