Aegilops comosa subsp. heldreichii (Ergene kılçığı)

Aegilops comosa subsp. heldreichii (Ergene kılçığı), Buğdaygiller ailesine bağlı Buğdayanası cinsinden 15 ila 40 cm boylanabilen tek yıllık bir bitkidir.

Tanımı#

İnce ve genellikle küme halinde olan bir bitkidir. Saplar dik ya da yatıktır. Üst yaprak ayası şeritsi mızraksı, 1 ila 2 mm genişliğinde ve cılzı tüylü ya da kirpiklidir. Başak silindirik, kılçıklar hariç 1,5 ila 3 cm uzunluğunda ve 1 ila 3 adet yanal başakçıklıdır. Sadece tepedeki başakçık kılçıklıdır. Meyve zamanı tüm başak körelmiş bir başağın üzerinden kırılmaktadır. Yanal başakçıklar dar biçimde dikdörtgensi mızraksı ya da testimsi ve birkaç damarlıdır. Alttaki başakçığın dışkavuzu 9 ila 12 mm uzunluğunda ve 1 ila 5 mm uzunluğunda sivri ya da sipsivri uçlu iki dişlidir. Üstteki başakçık mızraksı ya da yumurtamsı, her bir dışkavuz kademeli olarak 3 kılçığa dönüşmekte, ortadaki 3 ila 10 cm uzunluğunda, yanal kılçıklardan uzun ve geniştir. Çiçekçiklerin içkavuzları kısa biçimde iki dişli ya da kılçıklıdır. Daneler elipsoti ve tepede tüylüdür. Dilimizde ergene kılçığı adı ile bilinmektedir.

Anahtar#

1. Başakçıklar dar biçimde silindirik, 2 ya da 3 adet darca dikdörtgensi mızraksı başakçıklıdır. Dışkavuzların damarları ince, yakın ve paraleldir. subsp. comosa

1. Başakçıklar kalın, 1 ya da 2 adet testimsi yanal başakçıklıdır. Dışkavuzların damarları belirgin ve dışa doğru eğiktir. subsp. heldreichii

Gözlem bilgileri#

Aegilops comosa subsp. heldreichii doğal olarak Türkiye, Yunanistan ve Bulgaristan’da yayılış gösterir. Kuru alanlar, yol kenarı ve tarlalarda görülmektedir. Umumiyetle mayıs ve haziran ayları arasında çiçek açmaktadır. Bitkiyi 200 ila 300 metre arasındaki rakımlarda İzmit ve Gebze ilçelerinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Antik Yunanca keçi gibi anlamına gelir. Bitkilerin keçiler tarafından sevilerek tüketildiğine işaret eder. Beri taraftan kelime “keçi gözü” anlamını da verir. İlkçağda özellikle A. geniculata, aegilopses adı verilen gözde çıkan yaraları tedavi etmek için kullanılmıştır. Epitet Latince demetsi anlamına gelir. Açık bir şekilde türün genellikle küme halinde görülmesine dikkat çekmektedir. Alt epitet 3 Mart 1822 – 7 Eylül 1902 tarihleri arasında yaşamış Alman bitkibilimci Theodor Heinrich Hermann von Heldreich‘a adanmıştır. Bilim adamı, Türkiye’nin de içinde bulunduğu bölgelerde bitki gezilerine çıkmış ve taksonu da ilk defa Yunanistan’da o toplamıştır.