Özet
Rumex pulcher (Mancarotu) genelde yol kenarında görülen ve bahar sonundan yaz ortasına kadar çiçek açan çok yıllık bir bitkidir.
Hiyerarşi
Tanımı
Rumex pulcher (Mancarotu) genellikle 20 ila 70 cm büyüyebilen çok yıllık bir bitkidir. Gövde ince ve diktir. Kalın bir kazık köke sahiptir. Meyveler olgunlaştıkça üst bölüm bükülmektedir. Kılıf dökülücü ya da meyve zamanı kısmen kalıcıdır. Yapraklar 10 ila 15 cm uzunluğundadır. Birçok dalda çiçeklenme görülmektedir ve bunlar yaklaşık 20 çiçekten oluşan kümeler halindedir. Her biri sap ile asılıdır. Genellikle altı tepal görülür, içerideki üç tepalin kenarı tırtıklıdır ve merkezlerinde kabarcık vardır. Çiçekler erseliktir. Kapçık kırmızımsı kahverengi ila siyah renklidir.
Gözlem bilgileri
Bitki doğal olarak Akdeniz havzası ve Batı Asya’da yayılış gösterir ancak günümüzde dünyanın büyük bölümünde istilacı tür olarak dağılmıştır. [Harita, Alt türler, Sinonimler, Herbaryum] Tahrip edilmiş araziler, yol kenarı ve çalılıklarda görülen bitki umumiyetle mayıs ve temmuz ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1300 metreye kadar olan rakımlarda Karamürsel ilçesinde gözlemlemek mümkündür.
Türkçe adı
Dilimizde ekşilik, güzel labada, lapaza, labada, mancarotu, yapalak, efelek, mancar, pancarotu, efelik, çarşaf ve tirşo adları ile bilinmektedir.
Etimoloji
Cins adı Latince kuzukulağı anlamına gelir. Muhtemelen Latince emmek anlamına gelen “rumo” kelimesinden türemiştir. Yaprakları emilerek susuzluk giderici olarak kullanılır. Cinsin Türkçe adı olan labadanın Theophrastus’un Rumex patientia’yı tanımlamak için kullandığı lapathos (λάπαθος) kelimesinden gelmesi muhtemeldir. Tür adı Latince güzel anlamına gelir. Türün genel görünümü kastedilmiştir. İkili adlandırmadan önceki adı “Lapathum pulchrum bononiense sinuatum”dur.
Gıda
Yapraklar oksalik asit içerir ve çiğ ya da pişirilerek tüketilmektedir. Bunun yanında salatalara ve çorbalara eklenmiştir.
Tıp
Meyveleri öksürük tedavisinde kullanılmıştır. Hemoroit ve bronşit vakalarında başvurulmuştur. Ayrıca meyveleri hayvanların üşütme ve hastalıklarında yemlerine eklendiğinde etkilidir.
Dikkat
Yüksek oranda tüketilmesinin kalsiyum gibi birçok mineralin eksikliğine neden olabileceği rapor edilmiştir. Romatizma, artrit, gut, böbrek taşı veya aşırı asitlik eğilimi olanlar uzak durmalıdır.
Fotoğrafları
