Solanum tuberosum (Patates)
Solanum tuberosum (Patates) yenilebilir yeraltı yumruları nedeniyle dünya çapında yaygın olarak yetiştirilen meşhur bir bitkidir.
- 1
Çiçek
Solanum tuberosum; 30/05/2021; Bayındırlık; 108 m.; çayır. © Hüseyin Doğan
- Alem:
Plantae
- Takım:
Solanales
- Aile:
Solanaceae
- Cins:
Solanum
- Literatür:
Sp. Pl.: 185 (1753).
- Yazar:
L.
Fotoğrafları
- Dağılım:
- Eşadlar:
- Kayıtlar:
Solanum tuberosum (Patates), Patlıcangiller ailesine bağlı İtüzümü cinsinden bir bitkidir.
Tanımı#
Yer altındaki sitolonların ucunda yumru bulunmaktadır. Yumrular beyaz, kırmızı ya da morumsu renkli, küresel, yassı ya da eliptik, etli ve 3 ila 10 cm çapındadır. Gövde dallı, dik ve genellikle 30 ila 100 cm uzunluğundadır. Yapraklar tak teleksidir ve 3 ila 4 arası sayıda kenarları düz, yumurtamsı yaprakçığa bölünür. Yaprakçıklar yumurtamsı ya da dikdörtgensi ve çoğunlukla seyrek biçimde cılız tüylüdür. Çiçekler tepede salkım halinde ve çiçek sapı eklemlidir. Çanak dişleri mızraksı sipsivridir. Taç beyaz ya da mor renkli ve 2,5 ila 3,5 cm çapındadır. Taç rengi beyaz olan bitkilerin yumrularının kabukları da beyaz, mor renkli olanların ise kabukları pembemsi olur. Meyve domatese benzer ve çok sayıda tohum barındırır. Bitki tohum, yumru ve çeliklerinden üretilmektedir. Dilimizde patates ve kartur adları ile bilinmektedir.
Gözlem bilgileri#
Doğal olarak Güney Amerika’da yayılış gösterir ancak mutfak değeri nedeniyle günümüzde dünyanın büyük bölümünde yetiştirilmektedir. Ülkemizde de özellikle dağlık bölgelerde yetiştirilmesi tercih edilen bir bitkidir. Bahçe ve tarlalarda görülen bitki umumiyetle haziran ve ağustos ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1200 metreye kadar olan rakımlarda İzmit ilçesinde gözlemlemek mümkündür.
Etimoloji#
Cins adı Latince teskin edici anlamına gelir. Cinsin sedatif etkilerine işaret etmektedir. Epitet Latince yumrulu anlamına gelir ve açık bir şekilde türün mutfak değeri hayli yüksek yumrularına dikkat çekmektedir. İkili adlandırma öncesi adı “Solanum tuberosum esculentum”dur. Dilimizdeki patates kelimesi bitkinin Quechua dilindeki adından gelmektedir. Bitki dünyanın büyük bölümünde bu adla (değişik yazım biçimleri ile) bilinmektedir.
Kullanımı#
Yumruları çeşitli biçimlerde pişirilerek yenilmektedir. Bunlar protein, nişasta ve C vitamini bakımından zengindir. Tüm yeşil parçaları zehirlidir. Yumrularında yeşil kısımları (filiz ve kabuk gibi) ışığa maruz kalırsa sağlık için zararlı olabilir.
