Salvia glutinosa (Yapışkan adaçayı)

Salvia glutinosa (Yapışkan adaçayı), Ballıbabagiller ailesine bağlı Adaçayı cinsinden genellikle 60 ila 100 cm büyüyebilen çok yıllık bir bitkidir.

Tanımı#

Gövdeler dik, üst bölümde dallı ve yoğun biçimde salgılı ülgerlidir. Yapraklar basit, yumurtamsı ya da üçgensi, 8 ila 14 cm uzunluğunda, 5 ila 11 cm genişliğinde, okbaşlı tebersi, testere dişli kenarlı ve sapı 7 ila 11 cm uzunluğundadır. Çiçek halkaları 4 ila 6 çiçekli ve ıraksaktır. Bırahteler yumurtamsı, 10 mm uzunluğunda, 6 mm genişliğinde ve ikincil bırahte mevcuttur. Çiçek sapı 5 mm uzunluğunda, dik yayık ve meyve zamanı uzatılmıştır.

Çanak tüpsü ila çansı, çiçek zamanı 12 mm, meyve zamanı 17 mm uzunluğunda, yoğun biçimde salgılı ülgerli, üst dudak tek dişli ve düzdür. Taç kahverengi lekelerle sarı renkli, 3 ila 4 cm uzunluğunda, tüp aşkın, 15 mm uzunluğunda, içerde ülgerli ve üst dudak oraksıdır. Fındıkçıklar yumurtamsı üç köşeli, 3,5 mm uzunluğunda ve 2 mm genişliğindedir. Yaz boyunca bütün bitki kokulu bir sakız gibi yapışkan bir madde ile kaplanır. Bu madde bitkiyi zararlı böceklerden korur. Yırtıcı Macrotylus quadrilineatus böceği hem bitkinin salgısı ile hem de bu salgıya yapışan böceklerle beslenir. Bitkiden aromatik bir sakız elde edilmektedir. Dilimizde yapışkan adaçayı ve oklu şalba adları ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Salvia glutinosa doğal olarak Fransa ile Kafkasya arasında kalan bölgede yayılış gösterir. Ancak günümüzde Amerika’ya da dağılmıştır. Orman açıklıkları, dere kenarı ve nemli bölgelerde görülmektedir. Umumiyetle temmuz ve ekim ayları arasında çiçek açmaktadır. Bitkiyi 800 ila 1600 metreye kadar olan rakımlarda Kartepe ve Başiskele ilçelerinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Latince iyileştirici anlamına gelir ve bu bağlamda cinsin tıbbi özelliklerine işaret etmektedir. Epitet Latince yapışkan anlamına gelir. Tür özellikle çiçekli zamanlarında yapışkan bir sıvı ile kaplıdır. İkili adlandırma öncesi adı “Horminum luteum glutinosum”dur.