Allium phrygium (Yazılı soğanı)
Allium phrygium (Yazılı soğanı) ülkemizde endemik olan ve yaz sonlarına doğru çiçek açan nadir bir bitkidir.
- 1
Çiçek
Allium phrygium: 07/08/2021; Hereke Yaylası; 320 m.; yayla. © Hüseyin Doğan
- 2
Valf
Allium phrygium: 07/08/2021; Hereke Yaylası; 320 m.; yayla. © Hüseyin Doğan
- Alem:
Plantae
- Takım:
Asparagales
- Aile:
Amaryllidaceae
- Cins:
Allium
- Literatür:
P.E.Boissier, Fl. Orient. 5: 256 (1882).
- Yazar:
Boiss. & Balansa
Fotoğrafları
- Dağılım:
- Kayıtlar:
Allium phrygium (Yazılı soğanı), Nergisgiller ailesine bağlı Soğan cinsinden 20 ila 50 cm büyüyebilen bir bitkidir.
Tanımı#
Soğanı oval ve 0,8 cm çapındadır. Dış gömlek siyahımsı ve çizgilidir. Yapraklar darca ipliksi, yarı silindirik, çizgili ve gövdeden daha kısadır. Sıpata valfi 8 ila 10,5 cm uzunluğunda, ince bizsi ve tabanda darca mızraksı olup çiçek kurulundan çok daha uzundur. Çiçek kurulu küresel, 1,5 ila 3 cm çapında ve sıkıdır. Saplarının uzunluğu neredeyse eşit ve çiçeklerin 1,5 ila 2 katı uzunluktadır. Çiçek örtüsü kısaca oval çan biçimli, bölümler saman ya da yeşilimsi renkli, ortada morumsu kahverengi damarlı, 4 mm uzunluğunda ve dikdörtgensi kaşıksıdır. İplikçik şeritsi bizsi olup çiçek örtüsünün çoğunlukla 1,25 katı uzunlukta ve beyaz renklidir.
Gözlem bilgileri#
Allium phrygium doğal olarak sadece Türkiye’de yayılış göstermektedir. Yol kenarı, yamaçlar ve steplerde görülmektedir. Umumiyetle temmuz ve ağustos ayları arasında çiçek açmaktadır. Bitkiyi 300 ila 1600 metreye kadar olan rakımlarda Körfez ilçesinde gözlemlemek mümkündür.
Etimoloji#
Cins adı Antik Yunanca öğütmek anlamına gelir. Bu bağlamda cinse bağlı sarımsak dişlerinin öğütülerek çeşitli yemeklerde kullanılmasına işaret etmektedir. Bazı kaynaklar ise kelimenin kaçınmak anlamına geldiğini ve bu nedenle sarımsağın rahatsız edici kokusuna dikkat çekildiğini belirtmiştir. Epitet ise Latince Frigya anlamına gelir ve açık bir şekilde türün tip bölgesini vurgulamaktadır. Frigya, Anadolu’da klasik antikite dönemi bir krallık ve krallığın adı ile anılan bölgedir.
