Trachystemon orientalis (Kaldırik)

Trachystemon orientalis (Kaldırik), Hodangiller ailesine bağlı Kaldirik cinsinden genellikle 20 ila 40 cm büyüyebilen rizomlu çok yıllık bir bitkidir.

Tanımı#

Gövde dik, birkaç dallı, seyrek kıllıdır. Yapraklar seyrek kıllıdır. Taban yaprakları 10 ila 25 cm uzunluğunda saplı, yumurtamsı yüreksi, tepede sipsivri, yaprak ayası 20 cm uzunluğunda ve 18 cm genişliğindedir. Gövde yaprakları sapsız, sarılıcıdır. Bırahte eliptik mızraksı ila ters mızraksı, sapsız ve tepede sivridir. Çanak çiçek zamanı 3 ila 4 mmç. uzunluğunda, meyve zamanı ise 7 mmç. uzunluğunda, lobları üçgensi, tepede küt ve kıllıdır. Taç morumsu mavi renkli, tüpleri 4 ila 6 mm uzunluğunda, lobları 6 ila 8 mm uzunluğundadır. Çiçekler şemsiye halindedir ve beş taç yapraklıdır. Başçık ve boyuncuk uzunca dışarı çıkıktır. İl genelinde (özellikle Kandıra ve İzmit ilçelerinde) yaygın biçimde sebze olarak tüketilmektedir. Kök ve rizomlar kırık ve çıkıklarda ağrı kesici olarak kullanılmıştır. Dilimizde ıspıt, galdirek, burğı, tamara, zılbıt, çiçeklimancar, kaldırak, hodan, kaldırek, kaldırik, somara, tomari, tomara, damariza, tamaris, toyit ve töş adları ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Trachystemon orientalis doğal olarak Bulgaristan ve Türkiye’de yayılış gösterir. Ancak günümüzde Avrupa kıtasına da dağılmıştır. Dere kenarı ve ormanlık alanlarda görülmektedir. Umumiyetle mart ve mayıs ayları arasında çiçek açmaktadır. Bitkiyi deniz seviyesinden 1000 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde yaygın olarak gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Antik Yunanca sert ercik anlamına gelir ve bu bağlamda erciklerin yapısına işaret eder. Epitet Latince doğulu anlamına gelir. Açık bir şekilde türün Avrupa’nın doğusunda görülmesine işaret eder. Özgün tanımda bu “Habitat circum Constantinopolis” olarak belirtilmiştir.