Suaeda maritima (Yatık cirim)

Suaeda maritima (Yatık cirim), Horozibiğigiller ailesine bağlı Cirimotu cinsinden genellikle 30 cm büyüyebilen, çıplak, tabandan dallı ve tek yıllık bir bitkidir.

Tanımı#

Gövde yatık ila yükselici ya da zaman zaman dik, genellikle açık kahveregi, basit ya da dallı ve zaman zaman tabanda odunsudur. Yapraklar basit, almaşlı dizilişli, gövde boyunca her boğumda tek yapraklı, şeritsi mızraksı ve tepede sivridir. Çiçek örtüsü yuvarlak ve üst bölümde yumrucukludur. Çiçekler küçük ve 1 ila 2 mm çapındadır. Bunlar 1 ila 3 arası sayıda olup üst yaprakların koltuklarında belirir. Beş çanak yaprak vardır ancak taç yaprak görülmez. Tohumlar siyah renklidir. Dilimizde yatık cirim adı ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Bitki doğal olarak Avrasya ve Kuzey Amerika kıtalarında yayılış göstermektedir ancak günümüzde Avustralya kıtasında da doğallaşmıştır. Deniz kenarında ya da deniz kenarına yakın tuzcul bataklıklarda görülen bitki umumiyetle haziran ve eylül ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 10 metreye kadar olan rakımlarda Yalova istikametine doğru İzmit körfezi boyunca gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Arapça siyah tuz anlamına gelir. Cinsin habitat tercihine işaret eder. Ayrıca tuzdan arındırılarak kurutulmuş yapraklar siyah rengini alır. Bitkinin Türkçe adı olan cirimotu Türkçe kökenli gibidir. Türkçede cirim kelimesi kayış anlamına gelir ancak bitki ile ilgisine dair bir bulguya rastlamadık. Cins adı, Mısır ve Arap yarımadasının florası üzerinde çalışan Peter Forsskål tarafından doğrudan Arapça karşılığı kullanarak kurulmuştur. Bitkilerin külleri cam yapımında kullanılmıştır. Ayrıca gıda amaçlı da tüketimektedir. Cinse bağlı bazı türlerden siyah ya da kırmızı renkli boya elde edilmiştir. Epitet Latince denize yakın anlamına gelir. Türün habitat tercihine işaret eder. Özgün tanımda bu “Habitat in Europae maritimis” olarak belirtilmiştir.

Kullanımı#

Yaprakları ve tohumları çiğ ya da pişirilerek tüketilebilir ve tuzlu tadı nedeniyle diğer yemeklerde kullanılabilir. Genç sürgünler sirke ile salamura edilerek çeşni olarak kullanılmaktadır. Çamur tutan yapısı nedeniyle bataklık oluşmasını sağlar. Yapraklar büyük oranda tuz emer ve en sonunda kırmızıya döner. Tuzdan arındırılmış yaprakları ise siyaha döner. Külleri cam ve sabun yapımında kullanılmıştır.