Houttuynia cordata (Bukalemun)

Houttuynia cordata (Bukalemun), Kertenkelekuyruğugiller ailesine bağlı Bukalemunotu cinsinden genellikle 30 ila 60 cm büyüyebilen geofit bir bitkidir.

Tanımı#

Rizomlar ince ve sürünücüdür. Gövdelerin alt parçaları sürünücü olup düğümlerden köklenmektedir. Üst parçaları ise dik olup çıplak ya da düğümlerde havlı ve zaman zaman morumsu kırmızı renklidir. Stipül kılıfları 1 ila 2,5 cm uzunluğunda ve yaprak sapının 1/4 ila 1/2 uzunluğundadır. Bunlar genellikle kirpikli ve tabanı genişlemiş olup hafifçe kavrayıcıdır. Yaprak sapı 1 ila 3,5 cm uzunluğunda ve çıplaktır. Aya geniş biçimde yumurtamsı ya da yumurtamsı yüreksi, 4 ila 10 cm uzunluğunda, 2,5 ila 6 cm genişliğinde, ince biçimde kağıtsı, yoğun biçimde salgılı, genellikle çıplak, zaman zaman damar koltuklarında havlı, genellikle abaksiyal yüzeyi morumsu ve tabanı yüreksidir. Çiçek durumu 1,5 ila 2,5 cm uzunluğundadır. Sapı 1,5 ila 3 cm uzunluğunda ve neredeyse çıplaktır. İnvolukral bırahteler dikdörtgensi ya da ters yumurtamsı ve tepesi yuvarlaktır. Her çiçeğin altındaki bırahte şeritsi, silindirik ve belirsizdir. Ercikler yumurtalıktan uzundur. Kapsül 2 ila 3 mm uzunluğundadır ve kalıcı boyuncuklarladır. Dilimizde bukalemun otu adı ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Houttuynia cordata doğal olarak Uzakdoğu’da yayılış göstermektedir. Ancak günümüzde Avrupa ve Amerika kıtalarında da doğallaşmıştır. Dere kenarı, nemli bölgeler ve ıslak çayırlarda görülmektedir. Umumiyetle nisan ve eylül ayları arasında çiçek açmaktadır. Bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda Kandıra ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins, 1720 – 2 Mayıs 1798 tarihleri arasında yaşamış Hollandalı doğa bilimci Martinus Houttuyn‘a adanmıştır. Epitet Latince yüreksi anlamına gelmektedir ve açık bir şekilde türün yaprak yapısına dikkat çekmektedir.

Kullanımı#

Erken dönemde sürgün ve yaprakları çiğ ya da pişirilerek tüketilmektedir. Bunların portakal benzeri bir kokusu vardır ve salatalara da eklenmektedir. Bitki antibakteriyel, iltihap giderici, mikrop kırıcı, arındırıcı, idrar söktürücü, âdet söktürücü, ateş düşürücü ve müshildir. Kaynatılarak kanser, öksürük, dizanteri, ince bağırsak iltihabı ve ateş tedavisinde kullanılmıştır. Bağışıklık sistemini güçlendirdiği rapor edilmiştir. Yılan ısırıkları ile çeşitli cilt sorunlarında haricen uygulanmıştır.