Glechoma hederacea (Yer nanesi)

Glechoma hederacea (Yer nanesi), Ballıbabagiller ailesine bağlı Yernanesi cinsinden genellikle 10 ila 50 cm kadar büyüyebilen bir bitkidir.

Tanımı#

Gövdeler neredeyse çıplak ila kısa havlı ve kalınlaşmış düğümlerde uzun kirpiklidir. Yapraklar 2 ila 35 mm uzunluğunda saplı, aya 4 ila 25 mm uzunluğunda, 6 ila 30 mm genişliğinde, kenarları küt dişli ve tabanları yüreksi ila kesiktir. İkincil bırahteler kıllı ve 1 ila 1,5 mm uzunluğundadır. Çanak 4 ila 6,5 mm uzunluğunda, kısa yayık kıllı ve dişleri üçgensi ya da darca üçgensidir. Taç mavi, mor ya da leylak renkli, 8 ila 14 mm uzunluğunda, dış yüzeyi havlı ve alt dudağı soluk beneklidir. Fındıkçık 2 mm uzunluğundadır. Dilimizde yer sarmaşığı ve yer nanesi adları ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Bitki doğal olarak Avrasya’da yayılış gösterir ancak günümüzde dünyanın büyük bölümüne istilacı tür olarak dağılmıştır. Sulak alanların civarında görülen bitki umumiyetle mart ve haziran ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda Kartepe ve İzmit ilçelerinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adının etimolojisi açık değildir. Kelime Mentha pulegium (yarpuz) için kullanılan Antik Yunanca orijinli bir kelimedir. Epitet Latince sarmaşık gibi anlamına gelir. Türün sürünücü karakterine işaret eder. Ayrıca yaprakları Hedera (sarmaşık) yapraklarını andırır. Dioscorides bitki için yer sarmaşığı adını vermektedir. İkili adlandırma öncesi adı “Hedera terrestris vulgaris”tir.

Kullanımı#

Yapraklarından C vitamini bakımından zengin bir çay elde edilmektedir. Genç yaprakları çiğ ya da pişirilerek tüketilmiştir. Hamilelerde düşüğe neden olabilir. Epilepside kontrendikedir. Böbrek hastalığı olanlara önerilmez. Atlara karşı zehirli olduğu rapor edilmektedir. Göz iltihaplanmasına karşı kullanılmıştır. İdrar söktürücü, büzücü, tonik ve uyarıcıdır. Böbrek hastalıklarında ve hazımsızlık için başvurulmuştur. Balgam söktürücüdür. Çocuklarda nezle vakalarında kullanılmıştır. Bunun yanında yaprak ve çiçekli gövdeler yatıştırıcı, iltihap giderici, iştah açıcı, büzücü, sindirim kolaylaştırıcı, idrar söktürücü, ateş düşürücü, uyarıcı, tonik ve parazit düşürücüdür. Yapraklarına ayrıca çocuklarda aşırı duyarlılık hallerinde başvurulmuştur. Suyu morluklara uygulanır.

Yaprakları suyla 40 ila 50 gün içilirse siyatiğe iyi gelir. Aynı şekilde altı ya da yedi gün içilirse sarılığı temizler. DI 4-125.