Dianthus chinensis (Çin karanfili)

Dianthus chinensis (Çin karanfili), Karanfilgiller ailesine bağlı Karanfil cinsinden genellikle 30 ila 50 cm büyüyebilen çok yıllık bir bitkidir.

Tanımı#

Gövdeler gevşek biçimde küme halinde, dik ve ıraksak dallıdır. Yapraklar şeritsi mızraksı, 3 ila 5 cm uzunluğunda ve 2 ila 4 mm genişliğinde, orta damar belirgin, tabanı hafifçe dar, kenarları dar ya da küçük dişli ve ucu sipsivridir. Çiçekler tek ya da talkım çiçek durumlarındadır. Çiçek sapı 1 ila 3 mm uzunluğundadır. Bırahte 4 adet, yumurtamsı, çanağın yarısı uzunluğunda, kenarları zarsı, kirpikli ve ucu uzun sipsivridir. Çanak silindirik, 1,5 ila 2,5 cm uzunluğunda ve 0,4 ila 5 mm uzunluğunda, çizgilidir. Çanak dişleri mızraksı, kenarları kirpikli ve ucu keskince sivridir. Taç yapraklar 1,6 ila 1,8 cm uzunluğunda, parlak kırmızı, mor kırmızı, pembe ya da beyaz renkli, ters yumurtamsı üçgensidir. Başçık mavi renklidir. Kapsül silindiriktir ve çanak tarafından çevrilmiştir. Tohumlar siyah renklidir. Dilimizde çin karanfili adı ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Dianthus chinensis Doğu Avrupa ile Asya’nın ılıman bölgelerinin tamamında görülür. Yol kenarı, bahçe ve mezarlıklarda görülmektedir. Umumiyetle mayıs ve haziran ayları arasında çiçek açmaktadır. Bitkiyi deniz seviyesinden 1200 metreye kadar olan rakımlarda İzmit ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Antik Yunanca tanrının çiçeği anlamına gelir. İlk defa Theophrastus tarafından (diosanthos / διόσανθος) kullanılmıştır. Cins Antik Yunan tanrısı Zeus’a adanmıştır. Jüpiter, Hellen mitolojisindeki Zeus’un karşılığıdır. Cennetin ve yeryüzünün efendisi olarak kabul edilen Jüpiter; tanrıların ve insanların babası, hayatın efendisi, doğa kanunlarının kişiselleştiği varlık ve hava olaylarının tanrısıdır. Zeus ile Jüpiter arasındaki en önemli fark; Zeus’un zaman zaman insanların arasında tebdil-i kıyafet dolaşmasına rağmen, Jüpiter’in hiçbir zaman yeryüzüne inmemesidir. Roma Uygarlığı’nda karanfil, Jüpiter’in bitkisi olarak kabul edilirdi. En erken dönemde yapılan taçlar, karanfil çiçeklerinden oluşurdu.

Cinsin Türkçe adı olan karanfil yaygın bir kullanıma sahiptir ancak hiç biri bu cins için değildir. Kullanımı bilinen türler; Syzygium aromaticum, Clinopodium nepeta ve Ocimum × africanum’dur. Kelime, Syzygium aromaticum’un yayılış alanı olan Güneydoğu Asya orijinlidir. Bitkinin önceki adı Caryophyllus aromaticus’tur ve cins adı olan caryophyllus karanfil ile benzer kokuya sahip olan Dianthus caryophyllus için de kullanılmıştır. Buna göre, karışıklığın kaynağı da bu olsa gerektir. Epitet Latince çin anlamına gelir ve açık bir şekilde türün tip yerine işaret eder.

Kullanımı#

Sindirim sistemi, idrar yolları ve bağırsakları uyarıcı bir toniktir. Parazit düşürücü, antibakteriyel, iltihap giderici, terletici, idrar söktürücü, adet söktürücü, ateş düşürücü ve kanama durdurucudur. İdrar yolları iltihabı, taşlar, kabızlık ve adet görememe hallerinde başvurulur. Cilt iltihabı ve şişliklerini gidermek için haricen uygulanır. Bunun yanında yaprakları ezilerek görmeyi iyileştirmek için kullanılır.