Cirsium vulgare (Su dikeni)

Cirsium vulgare (Su dikeni), Papatyagiller ailesine bağlı Köygöçerten cinsinden genellikle 50 ila 150 cm büyüyebilen bir bitkidir.

Tanımı#

Gövde dallı, ağsı tüylü, kanatlıdır. Orta gövde yaprakları dikdörtgensi, derin teleksi, yanal loblar dişli, 3 ila 6 çiftli, üçgensi ila darca üçgensi, yanal ve terminal loblar 2 ila 16 mm uzunluğunda dikenlidir. Yanal dallar 1 ila 8, 1 ila 6 başlı, üst yapraklar 0 ila 3 sayıda ve involukruma eşit ya da daha kısadır. İnvolukrum dik, yumurtamsı, çökük, küresel ila geneişçe ters yumurtamsı ve 20 ila 50 mm uzunluğundadır. Filari seyrek ya da yoğun ağsı tüylü, 9 ila 11 sıralıdır. Çiçekler pembemsi mor ya da mor renkli, 24 ila 33 mm uzunluğundadır. Kapçık soluk kahverengi ve 3,5 ila 4,5 mm uzunluğundadır. Sorguç 19 ila 29 mm uzunluğundadır.

Gözlem bilgileri#

Bitki doğal olarak Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika’da yayılış gösterir ancak günümüzde dünyanın büyük bölümüne dağılmıştır. Orman açıklıkları, sulak alanların civarı ve yol kenarında görülen bitki umumiyetle haziran ve ekim ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Antik Yunanca şişmiş damar anlamına gelir. Cinse bağlı bazı türlerin damar şişmeleri vakalarında tedavi amacıyla kullanılmalarına işaret eder. Epitet Latince yaygın anlamına gelir. Bitkinin, (ilk tanımlandığı cins olan Carduus) cins özelinde daha yaygın bir dağılım alanına sahip olmasına işaret eder.

Kullanımı#

Kök pişirilerek tüketilmektedir. Genç yapraklar gece boyunca tuzlu suda bekletildikten sonra pişirilerek yenilmektedir. Çiçek tomurcukları pişirilerek, soyulmuş gövde haşlanarak tüketilmiştir. Kökün insanlar tarafından sindirilemeyen inülin içerebilir ve bu nedenle gaza neden olabilir.

Çiçekler demlenerek keçi sütünden peynir elde etmek için başvurulmuştur. İç kabuğundan kağıt elde edilmiştir. Sorguçlar çıra ikamesi olarak kullanılmıştır.

Kaynatılarak romatizmal eklemlerin tedavisinde bitkisel buhar olarak kullanılmıştır. Hemoroid ve romatizma tedavisinde kullanılmıştır. Lapa haline getirilerek iltihap ya da yaralara uygulanır.