Xanthium spinosum (Dikenli pıtrak)

Xanthium spinosum (Dikenli pıtrak), Papatyagiller ailesine bağlı Pıtrak cinsinden genellikle 15 ila 100 cm büyüyebilen tek yıllık bir bitkidir.

Tanımı#

Çok dallıdır. Yapraklar sapsız ya da kısa saplı, 2 ila 5 cm uzunluğunda, 3 ila 5 arası parçalı, üst bölümde koyu yeşil, alt yüzeyde beyaz ila gri kaba tüylü ve 1 ila 2 arası üç parçalı sarı renkli dikenlidir. Çiçek başları tek, yaprak koltuklarında sapsız, erkek çiçek başları ise dalların ucundadır. Dikenler kancalıdır. Bu sayede canlıların üzerine yapışarak ya da su üzerinde kalabilmeleri nedeniyle yayılır. Hayli agresif bir istilacıdır. İstila bitki çeşitliliğini zayıflatır ve bu da doğrudan faunayı etkiler. Dilimizde dikenli pıtrak, küçük pıtrak ve dikenli sıraca otu adları ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Bitkinin doğal olarak Güney Amerika orijinli olduğu düşünülmektedir, ancak günümüzde dünyanın büyük bölümünde doğallaşmıştır. Tahrip edilmiş araziler, sulak alanlar ve yol kenarında görülen bitki umumiyetle ağustos ve ekim ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Antik Yunanca sarı anlamına gelir ve bu bağlamda cinse bağlı bazı bitkilerin sarı boya yapımında kullanılmasına işaret eder. Epitet Latince dikenli anlamına gelir ve açık bir şekilde türün belirgin dikenli yapısına işaret eder. İkili adlandırma öncesi adı “Xanthium spinosum, atriplicis folio”dur.

Kullanımı#

Aktif bir kanama durdurucudur. Hidrofobi tedavisinde etkilidir. Terletici, yatıştırıcı ve idrar söktürücüdür. Kökleri demlenerek kusturucu olarak kullanılmıştır. Kuduz ve ateş vakalarında başvurulur. Bitki koyun yünlerine zarar vererek değerlerini düşürür. Özellikle yeni fideleri hayvanlar için zehirlidir. Tohumları da zehirlidir.