Xanthium orientale (Domuz pıtrağı)

Xanthium orientale (Domuz pıtrağı), Papatyagiller ailesine bağlı Pıtrak cinsinden 20 ila 120 cm büyüyebilen tek yıllık bir bitkidir.

Tanımı#

Gövde pürüzlüdür ancak dikenli değildir. Yapraklar yumurtamsı ila üçgensi, 5 ila 14 cm uzunluğunda, 5 ila 15 cm genişliğinde, darca üç loblu, tabanı yüreksi, kenarları dişli, her iki yüzeyi de yeşil renkli ve pürüzlü, yaprak ayası 3 ana damarlı, yaprak sapı 3 ila 18 cm uzunluğundadır. Erkek kömeçler terminal şemsiyededir. Filarileri tek sıralı, dikdörtgensi-mızraksı ve 2,2 mm uzunluğundadır. Dış paleya dikdörtgensi-mızraksı ve iç paleya mızraksı olup taç beyaz renkli ve 5 dişlidir. Dişi kömeçler koltuklardadır. Filarileri 1 sıra halinde, dikdörtgensi-mızraksı ve 3 mm uzunluğundadır. Pıtrak sapsız, elipsoit, 1,5 ila 2 cm uzunluğunda, salgılı tüylü, 3 ila 5 mm uzunluğunda çok sayıda kancalı dikenli, gaga 4 ila 6 mm uzunluğunda ıraksak, kavisli ve halkalıdır. Dilimizde domuz pıtrağı adı ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Bitki doğal olarak Amerika kıtasında yayılış gösterir. Ancak günümüzde dünyanın büyük bölümünde doğallaşmıştır. Tahrip edilmiş araziler, sulak alanlar ve yol kenarında görülmektedir. Umumiyetle haziran ve ekim ayları arasında çiçek açmaktadır. Bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Antik Yunanca sarı anlamına gelir. Bu bağlamda cinse bağlı bazı bitkilerin sarı boya yapımında kullanılmasına işaret eder. Epitet Latince doğulu anlamına gelir. İşin doğrusu tür ilk tanımlandığında Uzakdoğu orijinli olduğu düşünülmüştü. Özgün tanımda bu “Habitat in China, Japonia, Zeylona” cümlesi ile belirtilmiştir.

Kullanımı#

Tohumları öğütülerek hamur işi yapımında kullanılmıştır. Tohumlarının çiğnendikten sonra vücuda sürülmesinin kaktüs gibi dikenli bitkilere koruma sağladığı, bunun lapa halinde uygulanmasının vücuda giren diken, kıymık gibi cisimleri çıkarttığı rapor edilmiştir.