Tulipa gesneriana (Lale)
Tulipa gesneriana, genelde bahçe ve mezarlara dikilen ve bahar aylarında çiçek açan popüler bir süs bitkisidir.
- 1
Çiçek
Tulipa gesneriana: 15/03/2024; Acısu; 50 m.; çalılık. © Hüseyin Doğan.
- Alem:
Plantae
- Takım:
Liliales
- Aile:
Liliaceae
- Cins:
Tulipa
- Literatür:
Sp. Pl.: 306 (1753).
- Yazar:
L.
Fotoğrafları
- Dağılım:
- Eşadlar:
- Kayıtlar:
Tulipa gesneriana (Lale), Zambakgiller ailesine bağlı Lale cinsinden genellikle 30 cm ila 60 cm büyüyebilen bir bitkidir.
Tanımı#
Sıkapa çıplak ya da havlıdır. Yapraklar yeşil renkli ve çıplak ya da kirpiklidir. Çiçekler 4 ila 8 cm uzunluğundadır. İç tepaller, dış tepallerden daha geniş, kırmızı, sarı, turuncu ya da mor renklidir. Tepallerin tabanında sarı ya da siyah bir leke vardır ancak bu her zaman görülmemektedir. Çiçek ve soğanın bazı kişilerde cilt tahrişine neden olabileceği rapor edilmiştir. Dilimizde lale adı ile bilinmektedir.
Gözlem bilgileri#
KEW’e göre bitkinin anavatanı Türkiye’dir. Linnaeus da bitkiye “Habitat in Cappadocia” notunu düşmüştür. Ancak süs bitkisi değeri nedeniyle kuzey yarımkürenin büyük bölümünde yetiştirilmektedir. Kocaeli’de mezarlıklarda görülmektedir. Umumiyetle nisan ve haziran ayları arasında çiçek açmaktadır. Bitkiyi deniz seviyesinden 1000 metreye kadar olan rakımlarda İzmit ilçesinde gözlemlemek mümkündür.
Etimoloji#
Cins adı Ogier Ghiselin de Busbecq’in Türk Mektupları‘nda geçen tülbent kelimesinden türetilmiştir. İşin doğrusu Osmanlı’da bitkiye lale deniyordu ancak zamanın modası olarak türbanlara lale iliştiriliyordu. Bu nedenle Busbecq, bitkinin adını sehven türbanla karıştırmıştır. Epitet, 26 Mart 1516 – 13 Aralık 1565 tarihleri arasında yaşamış İsviçreli doğa bilimci Conrad Gessner‘a adanmıştır. İki yüzyıl boyunca Avrupa’da başvuru kaynağı olan Historia plantarum‘u yazmış ancak eser ölümünden çok sonra, bu tür tanımlandıktan bir yıl sonra (1754) yayımlanmıştır.
