Phlomis russeliana (Akbaşlı şalba)
Phlomis russeliana (Akbaşlı şalba) genelde orman sınırlarında görülen ve bahar sonundan güz başına kadar çiçek açan endemik bir bitkidir.
- 1
Çiçek
Phlomis russeliana; 18/05/2024; Karaoluk yaylası; 1200 m.; yayla. © Hüseyin Doğan
- Alem:
Plantae
- Takım:
Lamiales
- Aile:
Lamiaceae
- Cins:
Phlomis
- Literatür:
Labiat. Gen. Spec.: 629 (1834).
- Yazar:
(Sims) Lag. ex Benth.
Fotoğrafları
- Dağılım:
- Eşadlar:
Phlomis russeliana (Akbaşlı şalba), Ballıbabagiller ailesine bağlı Çalba cinsinden genellikle 60 ila 100 cm büyüyebilen dik gövdeli çok yıllık bir bitkidir.
Tanımı#
Yapraklar yeşilimsi, üst yüzeyi gevşekçe yaslanıcı yıldızsı yünlü, alt yüzeyi yoğun beyazımsı yıldızsı yünlüdür. Taban yaprakları genişçe yumurtamsı yüreksi, küt ve kabaca dişlidir. Bunlar 6 ila 20 cm uzunluğunda ve 6 ila 12 cm genişliğindedir. Yaprak sapı 28 cm kadar uzayabilir. Çiçek yaprakları kısaca saplı, yumurtamsı mızraksı, sipsivri ve halkaların üç katı uzunluktadır. Halkalar 2 ila 5 arası sayıdadır ve her biri 12 ila 20 arası çiçeklidir. Çok sayıdaki ikincil bırahte bizsi, ucundan kıvrık, 10 ila 20 mm uzunluğunda ve 1 ila 2 mm genişliğinde, yoğun yıldızsı yünlüdür. Çanak 20 ila 25 mm uzunluğunda, yoğun yıldızsı yünlüdür. Dişleri yayılıcı, 25 mm uzunluğunda ve bizsidir. Taç sarı renkli, 30 ila 35 mm uzunluğundadır. Meyveler tüysüzdür. Dilimizde akbaşlı şalba adı ile bilinmektedir.
Gözlem bilgileri#
Bitki doğal olarak sadece Türkiye’de yayılış gösterir ancak günümüzde Avrupa kıtasında da doğallaşmıştır. Orman açıklıkları, yol kenarı ve çalılıklarda görülen bitki umumiyetle mayıs ve eylül ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi 400 ila 1600 metreye kadar olan rakımlarda Derince, Kartepe, İzmit ve Başiskele ilçelerinde gözlemlemek mümkündür.
Etimoloji#
Cins adı Antik Yunanca alev anlamına gelir. Bu bağlamda yaprakların lamba fitili olarak kullanılmasına işaret eder. Tür 1766-1839 tarihleri arasında Britanyalı devlet adamı ve bitki bilimci John Russell’a adanmıştır.
