Elaeagnus angustifolia (İğde)

Elaeagnus angustifolia (İğde), İğdegiller ailesine bağlı İğde cinsinden genelde 3 ila 7 metre büyüyebilen bir bitkidir.

Tanımı#

Gövde, tomurcuklar ve yapraklar gümüş renkli pullarla kaplıdır. Genç dallar gümüşî olgun dallar ise kahverengidir. Yapraklar almaşlı dizilişli, mızraksı ila dikdörtgensi mızraksı, 4 ila 9 cm uzunluğunda ve 1 ila 2,5 cm genişliğinde ve pürüzsüz kenarlıdır. Çiçekler aromatik, 1 ila 3 arası kümeler halinde, 1 cm uzunluğunda ve dört loblu krem sarısı çanaklıdır. Meyveler sarımsı kahverengi, küresel ya da yumurtamsı, 0,7 ila 2,5 cm uzunluğunda, 0,5 ila 1,3 cm genişliğinde, erken dönemde yoğun biçimde gümüş renkli pullu ve olgunlaştığında neredeyse çıplaktır. Çekirdek dikdörtgensi, yumurtamsı ya da silindirik ve her iki ucu da küt ya da sivridir. Dilimizde kuş iğdesi, iğde, çalıgaga, pışat, puşat ve yabani iğde adları ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Bitki doğal olarak Doğu Avrupa ve Asya’da yayılış gösterir ancak günümüzde dünyanın büyük bölümüne dağılmıştır. Yol kenarı, bahçeler ve dere kenarında görülen bitki umumiyetle mayıs ve haziran ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Antik Yunanca bataklık ve saf anlamına gelir. Normalde bataklıklarda görülen ve saf beyaz renkli çiçek kümeleri bulunan Salix eleagnos (iğde söğütü) türünü tanımlamak için kullanılmıştır, iğdeler ile iğde söğüdü arasındaki yüzeysel benzerliğe işaret eder. Diğer bir görüşe göre kutsal zeytin anlamına gelmektedir ve Vitex agnus-castus türünün özel adıdır. Epitet Latince dar yapraklı anlamına gelir ve açık bir şekilde türün yaprak yapısına işaret eder. Özgün tanımda bu “foliis lanceolatis” olarak belirtilmiştir.

Kullanımı#

Meyveleri ve tohumları çiğ ya da pişirilerek yenilmektedir. Meyvelerden tatlı ve şerbet yapılmaktadır. Çiçeklerinden elde edilen yağ parfüm yapımında kullanılır. Romatoid artrit ve eklem ağrıları için kullanılır. Ayrıca tohumlardan elde edilen yağ, nezle ve bronşiyal tedavisinde kullanılmıştır.