Delphinium venulosum (Hezaren)
Delphinium venulosum (Hezaren) genelde yamaçlarda görülen ve yaz aylarında çiçek açan tek yıllık bir bitkidir.
- 1
Çiçek
Delphinium venulosum: 29/07/2023; Yuvacık Barajı; 170 m.; yol kenarı. © Hüseyin Doğan
- Alem:
Plantae
- Takım:
Ranunculales
- Aile:
Ranunculaceae
- Cins:
Delphinium
- Literatür:
Fl. Orient. 1: 86 (1867).
- Yazar:
Boiss.
Fotoğrafları
- Dağılım:
- Eşadlar:
- Kayıtlar:
Delphinium venulosum (Hezaren), Düğünçiçeğigiller ailesine bağlı Hezaren cinsinden genellikle 25 ila 60 cm büyüyebilen tek yıllık bir bitkidir.
Tanımı#
Mumlu, dallı, sert ve çıplak ya da en azından çiçek sapları kırışık havlı olan bir bitkidir. Orta gövde yaprakları genellikle çiçek zamanı kurumuş olur. Bunlar kalın ve belirgin biçimde damarlı ve 3 ila 5 adet kamamsı bölümlere doğru üç parçalıdır. Üst yapraklar şeritsi mızraksıdır. Salkım gevşek ve şeritsidir. Bırahteler çiçek saplarından kısadır. Çiçekler parlak menekşe mavi renkli ve dış yüzeyde kıvrık havlıdır. Alt taç yapraklar aşkın, aya dört köşeli ya da yumurtamsı dairesel, tabanda yüreksi ve bir pençeye doğru aniden daralmaktadır. Mahmuz çanak yaprakların iki katı uzunluğunda ve neredeyse düzdür. Foliküller geniş biçimde dikdörtgensi ve 5 ila 6 mm uzunluğundadır. Dilimizde hezaren adı ile bilinmektedir.
Gözlem bilgileri#
Delphinium venulosum doğal olarak Türkiye, Suriye, Irak ve İran’da yayılış gösterir. Öte yandan Türkçe kaynaklar bitkiyi endemik statüsünde göstermektedir. Stepler, tarlalar ve bağlarda görülen bitki umumiyetle temmuz ve ağustos ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi 200 ila 1200 metre arasındaki rakımlarda Başiskele ilçesinde gözlemlemek mümkündür.
Etimoloji#
Cins adı Antik Yunanca rahim ve/veya yunus balığı anlamına gelir. Bu durumda mahmuzun şeklinin yunus balığının dorsal yüzgecine benzemesi ile bağ kurulmuş gözüküyor. Bitkiler ayrıca rahim sorunlarının tedavisinde de kullanılmış olabilir, geleneksel bitki isimleri çoğunlukla tedavi ettikleri hastalıklarla bağlantılı isimlere sahiptir. Cinsin Türkçe adı olan hezaren Farsça kökenlidir ve bin renkli anlamına gelir. Gerçekten de Delphinium türleri çiçekleri mavi, mor, kırmızı, beyaz ve sarı renklerinde olur. Epitet Latince küçük damarlı anlamına gelir. Açık bir şekilde türün yapraklarında çok sayıda küçük damar olmasına dikkat çekmektedir. Özgün tanımda bu “foliis rigidis elevatim venulosis inferioribus cuneatis flabellatim tripartitis partitionibus apice dilatatis 3-5 lobis” olarak belirtilmiştir.
