Delphinium consolida subsp. paniculatum (Horoz kuyruğu)

Delphinium consolida subsp. paniculatum (Horoz kuyruğu), Düğünçiçeğigiller ailesine bağlı Hezaren cinsinden bir bitkidir.

Tanımı#

Halihazırda bazı kaynaklarda Consolida regalis adı ile geçmektedir. Genellikle 30 ila 80 cm büyüyebilen tek yıllık bir bitkidir. Gövde dik, ince ve çatal dallıdır. Kökü oldukça uzundur ve bu nedenle kuraklığa dayanıklıdır. Salkım birkaç çiçekten oluşur. Yapraklar almaşlı dizilişli, derin kesikli şeritsi ve sivridir. Bırahteler düzdür ve saptan daha kısadırlar. İkincil bırahteler almaşlı dizilişlidir ve çiçeklerin tabanına erişmezler. Çiçekler 20 ila 26 mm uzunluğunda ve menekşe mavisi rengindedir. Mahmuz, üstteki çanak yapraktan daha uzundur. Taç üç lobludur ve yanal loblar yuvarlaktır. Folikül ters yumurtamsı dikdörtgensi, uzun gagalı ve yarı diktir. Dilimizde horozkuyruğu, tarla hazeranı ve yabani kuş ayağı adları ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Delphinium consolida subsp. paniculatum doğal olarak Fransa ile Kafkasya arasında kalan bölgede yayılış gösterir. Tarla, çayır ve yol kenarında görülen bitki umumiyetle haziran ve ağustos ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1000 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Antik Yunanca rahim ve/veya yunus balığı anlamına gelir. Bu durumda mahmuzun şeklinin yunus balığının dorsal yüzgecine benzemesi ile bağ kurulmuş gözüküyor. Bitkiler ayrıca rahim sorunlarının tedavisinde de kullanılmış olabilir, geleneksel bitki isimleri çoğunlukla tedavi ettikleri hastalıklarla bağlantılı isimlere sahiptir. Cinsin Türkçe adı olan hezaren Farsça kökenlidir ve bin renkli anlamına gelir. Gerçekten de Delphinium türleri çiçekleri mavi, mor, kırmızı, beyaz ve sarı renklerinde olur. Türkçe adı olan mahmuzotu, ailenin büyük bölümünde görülen çiçeklerin mahmuzlu yapısına işaret eder. Cinsin uluslararası yaygın adı da bu bağlamda olarak “larks spur”dur. Epitet Latince pekiştirme anlamına gelir. Türün yara iyileştirici özelliğine işaret etmektedir. Alttür epiteti ise Latince küme halinde anlamına gelir ve açık bir şekilde gövdenin üst bölümünün yoğun dallı yapısına dikkat çekmektedir. Özgün tanımda bu “caule altissimo stricto superne paniculato” olarak belirtilmiştir.

Kullanımı#

Müshil etkilidir. Haricen cilt parazitlerini gidermek için uygulanır. Tohumları parazit düşürücü, idrar söktürücü, uyuşturucu ve damar genişleticidir. Ayrıca ödem ve astım vakalarında kullanılmıştır. Özellikle tohumları olmak üzere bütün bölümleri zehirlidir.