Corylus colurna (Türk fındığı)

Corylus colurna (Türk fındığı), Huşgiller ailesine bağlı Fındık cinsinden 25 metre büyüyebilen bir ağaçtır.

Tanımı#

Uzun ve sütun formunda bir ağaç olup koyu gri renkli kabuk mantarlı ve derince çatlaklıdır. Gövde 1,5 metre çapa ulaşmaktadır. Genç sürgünler sarımsı kahverengi ve tüylüdür. Yapraklar yumurtamsı ila geniş biçimde yumurtamsı, nadiren ters yumurtamsı, 7 ila 14 cm uzunluğunda, 5 ila 11 cm genişliğinde, 7 ila 10 çift damarlı, hafif biçimde loblu, testere dişli kenarlı, sivri uçlu, yüreksi tabanlı ve üst yüzeyi koyu yeşil ve çıplak iken alt yüzeyi soluk yeşil ya da mumlu yeşil renkli ve çıplaktır. Ancak alt yüzeyde ana damarlar cılız tüylü ve koltukları tüylüdür. Yaprak sapı 2,5 ila 4 cm uzunluğunda, salgılı tüylü ve kısa havlıdır.

Kulakçık mızraksı ve sipsivri uçludur. Erkek kedicik 12 cm uzunluğunda ve yumurtamsı, bırahtelidir. Dişi kedicik çok küçüktür ve büyük ölçüde bırahteler tarafından örtülmüştür. İnvolukrum neredeyse tabana kadar bölünmüş olup çok sayıda testere dişli kenarlı lobludur. Bu yapı meyvenin 2 ila 3 katı uzunluktadır. Meyve küresel ila yumurtamsı, yanal olarak düz, 1,5 ila 2 cm uzunluğunda, 1 ila 1,8 cm genişliğinde ve 2 ila 6 adetten oluşan kümeler halindedir. Dilimizde Türk fındığı, bolu fındığı ve istanbul fındığı adları ile bilinmektedir. Türk fındığı adı, bitkinin İstanbul’da tanımlanmış olması ile ilgilidir. İkili adlandırma öncesi adı Avellana pumila byzantina’dır.

Gözlem bilgileri#

Corylus colurna doğal olarak Güneydoğu Avrupa ve Kafkasya arasında kalan bölgede yayılış gösterir. Ancak günümüzde Avrupa’ya da dağılmıştır. Meşe, kayın ve akçaağaç karışık ormanlık alanlarda görülen bitki umumiyetle nisan ve mayıs ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi 800 ila 1600 metre arasındaki rakımlarda Kartepe ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Antik Yunanca miğfer anlamına gelir. Hem fındığın biçimine hem de kabuğunun sert yapısına işaret eder. Epitet Latince fındık anlamına gelir. Fındığın klasik çağdaki adlarından biridir ve ayrıca fındık ağacından yapılan eşyaları isimlendirmek için de kullanılmıştır.

Kullanımı#

Zaman zaman Corylus avellana için anaç olarak kullanılmaktadır. Tohumları yağ açısından zengindir ve çiğ ya da pişirilerek tüketilmektedir.