Aristolochia bodamae (Develiotu)

Aristolochia bodamae (Develiotu), Lohusaotugiller ailesine bağlı Lohusaotu cinsinden genellikle 20 ila 40 cm büyüyebilen geofit bir bitkidir.

Tanımı#

Kök silindirik, basit ya da dallı ve 2 ila 5 cm çapındadır. Yapraklar 4 ila 10 cm uzunluğunda, 3,5 ila 9 cm genişliğinde, yumurtamsı üçgensi, kısaca kaba tüylü, dişli ya da dalgalı kenarlı ve tabanda yüreksidir. Kulakçık 1 ila 2,5 cm uzunluğunda ve 1 ila 2,5 cm genişliğindedir. Çiçekler yaprak koltuklarında tek başına, 3 ila 6 cm uzunluğunda, kısaca kaba tüylü, dışı yeşilimsi sarı, içi sarı üzeri mor benekli ve beyaz tüylüdür. Kulakçık erken dönemde morumsu kahverengidir. Kapsül perdeli, 5 ila 6 cm uzunluğunda, 3 ila 4 cm genişliğinde ve dikdörtgensi yumurtamsıdır. Dilimizde develi otu adı ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Aristolochia bodamae doğal olarak Türkiye’de yayılış göstermektedir. Ancak bazı kaynaklarda Yunanistan’da da bulunduğu kaydedilmektedir. Tarlalar, taşlık alanlar, bağlar ve çam ormanlarında görülmektedir. Umumiyetle mayıs ve haziran ayları arasında çiçek açmaktadır. Bitkiyi 60 ila 1200 metreye kadar olan rakımlarda Gebze ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Antik Yunanca hamilelik için en iyisi anlamına gelir. Tam anlamıyla ise en iyi doğum. Bitkilerin doğumu kolaylaştırdığına ve doğum sonrası enfeksiyonlara iyi geldiğine dair inanışa işaret eder. Bitkinin çiçekleri rahime benzer, işaret doktrini uyarınca bitkinin benzediği organa iyi geleceği düşünülür ve ve doğumdan sonra plasentanın atılması için bu bitkiler kullanılırdı. Günümüzde ise bu görüşün bir karşılığı yoktur, bilakis bitkiler ölümcül zehirler içerir. Epitet Latince Bodama Gölü anlamına gelir. Bu göl ile ilgili herhangi bir bilgimiz yoktur. Ancak muhtemelen Potamia benzeri bir ismin Türkçeleşmiş hâlidir. Özgün tanımda bu “in umbrosis nec non in cultis (solo arenoso) vallis rivi ‘Bodama Su’inter portum Dedeaghatsch [Alexandroupoli] dictum et pagum Chryka Thracie meridionalis haud raro” olarak belirtilmiştir.