Acalypha australis (Burtam)

Acalypha australis (Burtam), Sütleğengiller ailesine bağlı Burtam cinsinden genellikle 20 ila 50 cm büyüyebilen tek evcikli ve tek yıllık bir bitkidir.

Tanımı#

Dalcıklar cılız tüylüdür. Sitipüller mızraksı, 1,5 ila 2 mm uzunluğunda; yaprak sapı 2 ila 6 cm uzunluğunda; yaprak ayası dikdörtgensi yumurtamsı, baklavamsı yumurtamsı ya da genişçe mızraksı, 3 ila 9 cm uzunluğunda, 1 ila 5 cm genişliğinde, zarsı, tabanı kamamsı, kenarları dişli ve ucu kısa sipsivridir. Çiçek durumu koltuklarda ya da nadiren tepede talkım halinde, dalsız, 1,5 ila 5 cm uzunluğunda ve erseliktir. Her bırahtede 1 ila 3 arası dişi, 5 ila 7 arası erkek çiçek bulunur. Dişi çiçekler üç çanak yapraklı, erkek çiçekler çanak yapraklıdır. Kapsül üç bölümlü, 4 mm çapında, cılız tüylü ve kabarcıklıdır. Tohumlar neredeyse yumurtamsı, 1,5 ila 2 mm uzunluğunda ve pürüzsüzdür. Dilimizde burtam adı ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Bitki doğal olarak Doğu Asya’da yayılış gösterir ancak istilacı tür olarak dünyanın büyük bölümüne dağılmıştır. Dere kenarı, nemli çayırlar ve bahçelerde görülen bitki umumiyetle ağustos ve ekim ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1000 metreye kadar olan rakımlarda Kartepe, İzmit ve Derince ilçelerinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Antik Yunanca ısırgan anlamına gelir. Yapraklarının ısırgan yapraklarına benzemesine işaret eder. Epitet Latince güneyli anlamına gelir. Türün dağılım coğrafyasına işaret eder ancak tür güneyli değil doğuludur. Asya kökenli olmasına rağmen özgün tanımda “Habitat in America meridionali” olarak belirtilmiştir.

Kullanımı#

Ateş düşürücü, detoks etkili ve yara iyileştiricidir. Dizanteri, ishal, skrofula, dermatit, burun kanaması, hemoptizi ve öksürük vakalarında kullanılmıştır. Yapraklar yılan ısırıklarına sarılmıştır.