Dağlalesi
Anahtar kelimeler: Tıbbi bitki, Zehirli bitki, Boya bitkisi, Akdeniz elementi.
Dolaşım
Bitkiler › Düğünçiçeği takımı › Düğünçiçeğigiller › Dağlalesi › Dağ lalesi
Dağılımı
Bitki doğal olarak Avrupa ve Ortadoğu’da yayılış gösterir.
Genel bilgiler
Tür yakın zamanda Anemonoides cinsine alınmıştır ve bilimsel adı artık şu şekilde olacaktır: Anemonoides blanda. 25 cm büyüyebilir ve 15 cm genişliğe ulaşabilir. Yapraklar yeşil renkli ve bölünmüştür. Çiçekler mor, beyaz ya da beyaz renkli olabilir. Genellikle yaprak döken ağaçların altında görülür. Uygun koşullar altında kısa sürede koloni haline gelir. Koyu yeşil yapraklar yaz aylarında kurur. Popüler bir süs bitkisidir ve normalde yüksek rakımlarda görülmesine rağmen kolaylıkla bahçe ve saksılara adapte olur.
Gözlem
Çalılık ve kayalık yamaçlarda görülür. Kartepe ilçesinden kayıt bildirilmiş ancak henüz gözlemlenememiştir.
Yaygın adları
Dağlâlesi.
Çiçek zamanı
Şubat-Nisan ayları.
Yükseklik
200-1600 metre arası.
Etimoloji
Cins adı Antik Yunanca “rüzgarın kızı” anlamına gelir. Antikçağda çiçeklerinin sadece rüzgar estiğinde açtığına inanılırdı. Arapça ‘Numan’ kelimesinden bozma. O kelime de Fenikece Neaman’dan geliyor. Sonuçta Sümer bitki tanrısı Temmuz onuruna adlandırılan bir bitki, ki kendisinin lakabı Neaman’dır. Cinsin Türkçe adı olan “dağlalesi” bir parça anlaşılmaz durumdadır. Cinsin bütün türleri dağlık alanlarda görülmez ve ayrıca lale ile hiçbir ilgileri yoktur. Cinsin adı klasik Türkçe metinlerde “şakayık-ı numan”, “lale çiçeği” ve “dağ gelinciği” olarak geçer. Tür adı Latince “cazip” anlamına gelir. Türün çiçeklerine işaret ettiği açıktır.
Mutfak
İç Anadolu bölgesinde yumrularının soyularak çiğ olarak tüketildiği rapor edilir.
Geleneksel tıp
Gut ve baş ağrısı vakalarında kullanılır.
Dikkat
Zehirli bir bitkidir ve ağız bölgesinde tahrişe neden olur.
Biliyor musunuz?
Çiçeklerinden yeşil renkli boya elde edilir.
Literatür
Oesterreichisches Botanisches Wochenblatt 4: 129. 1854. Schott & Kotschy