Hypericum montbretii (Çay kantaronu)

Hypericum montbretii (Çay kantaronu), Kantarongiller ailesine bağlı Kantaron cinsinden genellikle 15 ila 60 cm büyüyebilen bir bitkidir.

Tanımı#

Gövde dik ya da yatık olup nadiren köklenmektedir. Çiçek durumunun hemen altından dalsızdır. Gövde başlangıçta 2 ila 4 arası dar çizgili, daha sonra silindirik, salgısız ya da birkaç dağınık kırmızı bezeli, boğumlar 25 ila 70 mm uzunluğunda ve yapraklardan uzundur. Yapraklar sapsız, sarılıcı ve dik biçimde yayılmıştır. Yaprak ayası 15 ila 55 mm uzunluğunda, 5 ila 30 mm genişliğinde, yumurtamsı ila dikdörtgensi ya da üçgensi mızraksı ila şeritsi mızraksı ve alt bölümleri soluktur. Bunlar tepede sivri ila yuvarlak ya da yarı sivri ve kenarları düzdür.

Nadiren tüm yaprakların kenarları siyah bezeli minik dişli, taban yüreksi ila nadiren yuvarlaktır. Çanak yapraklar darca dikdörtgensi ila mızraksı, sivri ya da sipsivri uçlu, salgılı kirpikli ve birkaç siyah bezelidir. Bunlar meyve zamanı yayılıcı ya da kıvrıktır. Taç yapraklar 8 ila 14 mm uzunluğunda ve uca doğru siyah bezeli ya da değildir. Kapsül 7 ila 10 mm uzunluğunda ve darca yumurtamsı piramitsidir. Dilimizde çay kantaronu adı ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Hypericum montbretii doğal olarak Balkanlar ile Kafkasya arasında kalan bölgede yayılış gösterir. Ormanlık alanların sınırları, kayalık bölgeler ve yamaçlarda görülmektedir. Umumiyetle nisan ve temmuz ayları arasında çiçek açmaktadır. Bitkiyi 300 ila 1600 metreye kadar olan rakımlarda Kartepe, İzmit ve Başiskele ilçelerinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Antik Yunanca resim üzerinde anlamına gelir. Eski kültürlerde bitkinin kötü ruhları uzak tutmak amacıyla resimlerin ve ikonların üzerine konulmasına atıftır. Buna benzer bir yaklaşım Hristiyan teolojisinde de mevcuttur. Vaftizci Yahya olarak bilinen (İslam teolojisinde Herod tarafından idam edilen Yahya peygamber) karakterin yortusu 24 haziranda kutlanır. Bu gün boyunca Hristiyanlar sarı kantaron otu toplayarak evlerine getirirler. Böylece kötü ruhları kovduklarına inanırlar. Yahya’nın başının kesildiği tarih olan 29 Ağustos’ta ise sarı kantaronun yapraklarında kana benzer lekeler oluştuğuna inanılır. Tür 31 Ocak 1780 – 7 Nisan 1801 yılları arasında yaşamış Fransız bitki bilimci Ernest Coquebert de Montbret’e adanmıştır.

Kullanımı#

Üst bölümleri kaynatılarak egzama vakalarında kullanılmıştır. Yara ve yanıklarda başvurulmuştur. Antioksidan özelliğine sahiptir. Depolanmış gıda ürünlerinin bozulmasına karşı korumak için kullanılır ve oksidasyonu engeller.