Now Reading:

Zea mays (Mısır)

Font Selector
Sans Serif
Serif
Font Size
A
A
You can change the font size of the content.
Share Page
1 Ağustos 1753
için

Zea mays (Mısır)

Mısır

Tanımı

Zea mays (Mısır), Buğdaygiller (Poaceae) ailesine bağlı Mısır (Zea) cinsinden genellikle 2 ila 3 metre büyüyebilen tek yıllık bir bitkidir. Yapraklar gövdede, şeritsi ya da mızraksı, 25 ila 100 cm uzunluğunda ve 2 ila 10 cm genişliğindedir. Tek evcikli olup erkek ve dişi başakçıklar farklı çiçek durumlarındadır. Erkek çiçek durumu terminal iken dişi çiçek durumu koltuklardadır. Başakçıklar ters yumurtamsı, sırt bölümünde sıkıştırılmış ve kalıcıdır. Dışkavuzlar benzer, çiçekçiklerin tepesine ulaşmakta ve verimli içkavuzdan daha kalındır. Alt dışkavuz yassı, kuruzarsı, omurgasız ve damarsızdır. Üst dışkavuz yassı, kuruzarsı, omurgasız ve damarsızdır. Verimli içkavuz dairesel, zarsı, omurgasız ve damarsızdır. Pulcuklar dişilerde yok, erkeklerde 2 adet, başçıklar 3 adet, sivilceli ve boyuncuk altta bitişiktir.


Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Orta Amerika’da yayılış gösterir ancak mutfak değeri nedeniyle günümüzde dünyanın büyük bölümünde yetiştirilmektedir. Tarlalarda görülen bitki umumiyetle haziran ve ekim ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Harita → Alt türler → Sinonimler → Herbaryum


Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca buğday anlamına gelir. Muhtemelen Sanskritçe kökenli olup, bu dildeki arpanın karşılığıdır. Epitet Arawakanca mısır anlamına gelir. Türün orijinal coğrafyasındaki adıdır. Ülkemize ilk defa Mısır üzerinden gelmiş, bu nedenle mısır buğdayı olarak isimlendirilmiştir. Daha sonra sadece mısır olarak anılmaya başlanmıştır.


Gıda

Tohumları çiğ ya da pişirilerek tüketilmektedir. Bitki dünyada en yaygın yetiştirilen bitkilerden biridir ve mısır ile mısır unu temel gıda kalemlerinden biridir. Olgunlaşmış tohumlar kurutulduktan sonra öğütülüp un haline getirilmektedir. Krema gibi gıdalarda yoğunlaştırıcı olarak kullanılmaktadır. Bazı çeşitlerinin kurutulmuş tohumları patlamış mısır olarak yenilmektedir. Tohumlarından çok amaçlı mutfak yağı elde edilmektedir. Polenleri çorbalara eklenmektedir. Tohumundan elde edilen nişasta glikoz üretiminde ve kozmetik alanında kullanılmaktadır. Saplar yakılarak külü tuz ikamesi olarak kullanılmıştır.

Tek başına veya fasulye, börülce, bezelye, yer fıstığı, tatlı patates, balkabağı, kavun veya karpuz gibi bitkilerle birlikte yetiştirilebilmektedir. Ayrıca patates, çeşitli baklagiller, dereotu, kabakgiller ve ayçiçeğiyle de uyumludur. Ancak domatesle uyumlu değildir. Sıpataları kağıt, hasır şapkalar ve küçük sepetler gibi eşyaların üretiminde kullanılmaktadır. Ayrıca gıdaları sarmak ve paspas gibi malzemeler üretmek için de elverişlidir.


Tıp

Yaprak ve kökleri kaynatılarak safra, idrar zorluğu ve dizüri tedavisinde kullanılmıştır. Mısır püskülü; yatıştırıcı, idrar söktürücü, uyarıcı ve kan damarları genişleticidir. Ayrıca kan şekeri düzeyini düşürür. Koçanı kaynatılarak burun kanaması ve menorajide kullanılır. Ayrıca tohumları uyarıcı ve idrar söktürücüdür. Lapası; ülser, şişkinlik, romatizma, kanser, tümör ve siğil tedavisinde etkilidir. Bunun yanında safra söktürücü, yatıştırıcı, idrar söktürücü, hipoglisemik, hipotansiyon, taş dağıtıcı, uyarıcı ve kan damarları genişleticidir.


Zea mays
Zea mays
Zea mays
Zea mays
Mısır
Mısır

Mısır…

Zea mays, günümüzde dünyanın büyük bölümünde temel gıda kalemlerinden biri haline gelmiş meşhur bir bitkidir.

Dilimizde mısır adı ile bilinmektedir.

1

Cuscuta europaea (Bostanbozan) tek ya da çok yıllık otlar ile çalıların üzerinde görülen ve yaz aylarında çiçek açan parazit bir bitkidir.

3

Cuscuta planiflora (Gökten yağan) genelde otların üzerinde görülen ve bahar ortasından yaz sonuna kadar çiçek açan parazit bir bitkidir.

5

Cuscuta campestris (Kafir saçı) tarım ürünlerine zarar veren ve istilacı potansiyeli yüksek olan parazit bir bitkidir.

7

Convolvulus tricolor (Gündüz sarmaşığı) üç renkli çiçekleri nedeniyle yaygın olarak yetiştirilen popüler bir süs bitkisidir.

9

Convolvulus arvensis (Tarla sarmaşığı) en agresif istilacı bitkilerden biri olan ve neredeyse her habitat türünde görülen bir bitkidir.

11

Convolvulus lineatus (Top yayılgan) yüksek rakımlardaki steplerde görülen ve bahar ortasından yaz ortasına kadar çiçek açan bir bitkidir.

13

Convolvulus pentapetaloides (Beş yayılgan) genelde kumlu topraklarda görülen ve bahar ortasından yaz başına kadar çiçek açan bir bitkidir.

Derleyen

İzmitli, Kocaeli Üniversitesi'nde bitki tarihi üzerine çalışıyor.

Hakkında

Kocaeli’nde görülen bitkilerin klasik ve modern kaynaklara göre tıbbi, mutfak, ekonomik, vb. alanlardaki potansiyelinin ortaya konması amaçlanmış, ayrıca ilin bitki zenginliği fotoğraflarla desteklenerek ilgililer için bir kaynak oluşturulması gayesi güdülmüştür.