Zantedeschia aethiopica (Gelin çiçeği)

Özet

Zantedeschia aethiopica (Gelin çiçeği), değerli bir süs bitkisi olmakla birlikte bazı bölgelerde zehirli ve işgalci tür olarak sınıflandırılmıştır.

Hiyerarşi

Tanımı

Zantedeschia aethiopica (Gelin çiçeği), rizomlu, etli yumrulu, nem durumuna bağlı olarak herdem yeşil ya da yaprak dökücü ve çok yıllık bir bitkidir. 60 ila 100 cm büyüyebilmektedir. Yapraklar derimsi, dalgalı kenarlı, ok biçimli, koyu yeşil renkli ve en çok 45 cm uzunluğundadır. Yaprak sapı yeşil renklidir. Çiçek durumu gösterişli, 25 cm uzunluğunda beyaz renkli sıpatalı ve 9 cm uzunluğunda sarı renkli tırnaklıdır. Çiçek durumu sapı 30 ila 60 cm uzunluğunda, yeşil renkli ve çıplaktır. Tırnak hoş kokuludur. Meyve çok sayıda, 1,2 cm uzunluğunda, 1 ila 1,2 cm çapındadır. Başlangıçta yeşil iken zamanla yumuşar, tepesi yeşil kalırken tabanı turuncu renge döner. Meyve başına 1 ila 12 adet tohum bulunmaktadır.

17. yüzyıldan itibaren Avrupa’da yetiştirilmektedir, en ikonik ve en bilindik bitkiler arasındadır. Düğün ve cenaze törenlerinde saflığın simgesi olarak yaygın olarak kullanılmaktadır. Sulak alanlarda atık suyu temizlemek ve alg oluşumunu engellemek için başvurulmaktadır. İdeal olarak nemli toprak ya da sığ suda yetiştirilmektedir. Gölgede yetiştirilmesi halinde bitkinin boyutu küçülecek ve çiçek üretimi azalacaktır. Hem tohum hem de erişkin bitkinin bölünmesiyle çoğaltmak mümkündür.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak güney Afrika’da yayılış gösterir ancak süs bitkisi olarak değerli olması nedeniyle birçok bölgede yetiştirilmektedir, ayrıca bazı bölgelerde doğallaşmıştır. Ancak bazı ülkeler türü zehirli ve işgalci tür olarak sınıflandırmaktadır. [Harita, Herbaryum, Herbaryum] Dere ve göl kenarlarında ya da bahçelerde görülen bitki mayıs ve haziran ayları arasında çiçek açmaktadır ve deniz seviyesinden 400 metreye kadar olan rakımlarda İzmit ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adı

Dilimizde gelin çiçeği ve kala adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins 3 Mayıs 1773 – 16 Mayıs 1846 yılları arasında yaşamış İtalyan bitki bilimci Giovanni Zantedeschi‘ye adanmıştır. Tür adı Latince Etiyopya anlamına gelmektedir, bununla birlikte doğal olarak Etiyopya’da görülmez ancak antikçağda Afrika’nın Mısır’ın güneyinde kalan bölümü bu adla bilinirdi.

Gıda

Genç yapraklar pişirilerek tüketilebilir ancak iyi bir hazırlık sürecinden geçirilmesi şiddetle önerilmektedir.

Tıp

Yaprak ve rizomları yara ve ısırıkları sarmak için kullanılmıştır.

Dikkat

Bitkinin tüm parçaları zehirlidir, kalsiyum oksalat kristalleri içerir, bu nedenle yenildiği takdirde ağızda ve dilde rahatsızlık uyandıracak ve ishale neden olacaktır. Usaresi de ciltte egzama ve gözde tahrişe sebebiyet verir.

Fotoğrafları