Xanthium strumarium (Pıtrak)

derleyen:

Tanımı

15 ila 80 büyüyebilir. Gövde dikensizdir. Yapraklar uzun saplı, 4 ila 12 cm uzunluğunda, kamamsı yumurtamsı, 3 ila 5 arası loblu ve düzensiz dişlidir. Tohumlar ağustos ve ekim arası olgunlaşır. -15 dereceye kadar dayanıklıdır. Tohumlar bahar ya da güz aylarında doğrudan dışarı ekilebilir. Bu tohumların çimlenebilmesi için nemli tutulmaları gerekir.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Kuzey Amerika orijinli olduğu düşünülmektedir, ancak günümüzde dünyanın büyük bölümünde doğallaşmıştır. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Tahrip edilmiş araziler, sulak alanlar ve yol kenarında görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir. Haziran ve ekim ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adı

Dilimizde pıtrak, büyük pıtrak, domuz pıtrağı ve kıstik adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca sarı anlamına gelir. Cinse bağlı bazı bitkilerin sarı boya yapımında kullanılmasına işaret eder. Tür adı Latince şişme yastık anlamına gelir. Türün olgun tohum kabuklarına işaret eder.

Gıda

Tohumları öğütülerek hamur işi yapımında kullanılır. Yaprak ve genç bitkileri pişirilerek tüketilir.

Tıp

Yaprak ve kökler; romatizma tedavi edici, idrar söktürücü, terletici, yatıştırıcı, müshil, yumuşatıcı ve yatıştırıcı etkilidir. Sıtma tedavisinde yararlı olduğu düşünülmektedir. Demlenerek romatizma, böbrek hastalıkları ve tüberküloz tedavisinde kullanılır. Sakinleştirici, ağrı kesici, antibakteriyel, mantar engelleyici, spazm çözücü, öksürük giderici, terlemeyi arttırıcı, idrar söktürücü, deriyi yumuşatıcı, ateş düşürücü, hipoglisemik, müshil ve sakinleştiricidir. Terlemeyi azaltmak için koltuk altı bölgelerinde kullanılır. Kaşıntılara karşı haricen kullanılır. Lapaları yaralar ile vücuda giren nesneleri çıkarmak için uygulanır.