Xanthium spinosum (Dikenli pıtrak)

Xanthium spinosum (Dikenli pıtrak) genellikle 15 ila 100 cm büyüyebilen tek yıllık bir bitkidir. Çok dallıdır. Yapraklar sapsız ya da kısa saplı, 2 ila 5 cm uzunluğunda, 3 ila 5 arası parçalı, üst bölümde koyu yeşil, alt yüzeyde beyaz ila gri kaba tüylü ve 1 ila 2 arası üç parçalı sarı renkli dikenlidir. Çiçek başları tek, yaprak koltuklarında sapsız, erkek çiçek başları ise dalların ucundadır. Dikenler kancalıdır. Bu sayede canlıların üzerine yapışarak ya da su üzerinde kalabilmeleri nedeniyle yayılır. Tohumlar bahar aylarında doğrudan dışarı ekilebilir. Tohumların çimlenebilmesi için nem gereklidir. Hayli agresif bir istilacıdır. İstila hem bitki çeşitliliğini zayıflatır ve bu da doğrudan faunayı etkiler.

Gözlem bilgileri

Bitkinin doğal olarak Güney Amerika orijinli olduğu düşünülmektedir, ancak günümüzde dünyanın büyük bölümünde doğallaşmıştır. [Harita, Alt türler, Sinonimler, Herbaryum] Tahrip edilmiş araziler, sulak alanlar ve yol kenarında görülen bitki umumiyetle ağustos ve ekim ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adı

Dilimizde dikenli pıtrak, küçük pıtrak ve dikenli sıraca otu adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca sarı anlamına gelir ve bu bağlamda cinse bağlı bazı bitkilerin sarı boya yapımında kullanılmasına işaret eder. Tür adı Latince dikenli anlamına gelir ve açık bir şekilde türün belirgin dikenli yapısına işaret eder. İkili adlandırma öncesi adı “Xanthium spinosum, atriplicis folio”dur.

Tıp

Aktif bir kanama durdurucudur. Hidrofobi tedavisinde etkilidir. Terletici, yatıştırıcı ve idrar söktürücüdür. Kökleri demlenerek kusturucu olarak kullanılmıştır. Kuduz ve ateş vakalarında başvurulur.