Bitkiler › Güvelek takımı › Güvelekgiller › Ökseotu › Ökse otu
Gövde dallı olup 80 cm uzayabilir. Yapraklar 2,5 ila 7 cm uzunluğunda, ters yumurtamsı dikdörtgensi, tepede küt ve 3 ila 5 damarlıdır. Çiçekler saplı ve 3 ila 5 arası demetler halindedir. Çiçek örtüsü dört parçalı, erkek tepaller 4 ila 5 mm uzunluğunda, yumurtamsı, sivri, dişi tepaller 0,5 ila 0,75 mm uzunluğunda, üçgensi sivridir. Meyve 1 cm uzunluğunda, beyaz ya da sarı renkli, küresel ya da armut biçimlidir.
Doğal olarak Avrupa ve Asya’da yayılış gösterir. [Harita|Sinonimler|Herbaryum]
Çeşitli ağaçların üzerinde görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir.
Dilimizde Ökse otu, Armut otu, Gevele, Güvelek, Gövelek, Purç, Çekem, Çakum, Yapışkanotu, Çam güveleği, Burç, Bırıç, Buruç, Çeken, Çetin, Çiğirdik, Fitri, Gebelek, Gelimkara, Goyce, Göbelek, Gökçe, Ökselek, Purçak ve Yazkış gövdesi adları ile bilinmektedir.
Mart ve haziran ayları arasında çiçek açar.
100 ila 1500 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.
Cins adı Latince ökse anlamına gelir. Kelimenin “yapışkan” kelimesi ile bağıntısı vardır ve altta açıklanacağı üzere kuş yakalamak için kullanılmasına işaret eder. Tür adı Latince beyaz anlamına gelir. Türün meyve rengine işaret eder. İkili adlandırmadan önceki adı “Viscum baccis albis”tir.
Plinius: Sarmaşıklar kadar hızlı olmasa da zamanla ağaçlara zarar verdiği düşünülen bir bitkidir. Bu bitkinin tohumu ekildiğinde çimlenmez, sadece kuşların, özellikle güvercin ve ardıç kuşunun midesinde belli bir süre geçirdikten sonra onların dışkılarıyla atılır ve ancak öyle çimlenir. Meyvelerin yapışkan özelliği nedeniyle kuş tuzağı olarak kullanılır. Yağmur zamanı başlamadan ve meyveler olgunlaşmadan önce toplanmalıdır. Meyve büyüdükçe ve olgunlaştıkça yapışkan özelliğini kaybeder. Galyalılar bu bitkiye aşırı saygı gösterir. Galyalı rahipler (druid) için meşe ağacında büyümüş bir ökseotundan daha kutsal bir nesne yoktur. Bu rahipler, meşe yaprakları olmadan ayin yapamazlar. Druid kelimesi de Yunanca meşe anlamına gelir. Meşe ağacı üzerinde büyüyen herhangi bir şeyin doğrudan cennetten indirildiğine ve söz konusu ağacın Tanrı tarafından özellikle seçildiğine inanırlar. Bununla birlikte ökseotu meşe ağacında nadiren görülür, eğer buna rastlanırsa ayın altıncı gününde büyük bir seremoni ile toplanırlar, iki beyaz boğa getirirler ve boynuzlarını bağlarlar. Beyaz elbiseli bir rahip altın orakla ökseotunu keser ve onu beyaz bir heybeye koyar. Boğalar kurban edilir ve tanrılara dua edilir. Ayrıca ökseotu suyunun kısır hayvanlara doğurganlık kazandırdığına ve bütün zehirlerin panzehri olduğuna inanırlar. Bu tür batıl inançlara insan ırkları arasında sıklıkla rastlanır. Bu pasajda anlatılan hadise, popüler çizgi roman Asterix’de köyün büyücüsü Getafix tarafından zaman zaman canlandırılmaktadır.
Olgun meyveler tüketilebilir.
Dolaşım ve solunum sistemleri tedavisinde kullanılır. Kan basıncını ve kalp atış hızını düşürmek ve uykuyu teşvik etmek için kullanılır. Düşük dozda panik atak ve baş ağrısına iyi gelir. Odaklanma becerisini geliştirir. Yaprak ve dalları diyabet; yaprakları sağlıklı vücut için kullanılır. Hemoroit, bronşit, baş ağrısı, astım, ülser ve kardiyak hastalıkları vakalarında başvurulur.
Seviyesi çok düşük olsa da zehirlidir. Gebelik sırasında kontrendikedir.
Noel kutlamaları esnasında dekorasyon amaçlı kullanılır. Avrupa kültüründe romantizm, doğurganlık ve canlılık anlamına gelir. Antikçağda pencere ve kapı girişlerine asılarak kötü büyülerden korunduğuna inanılırdı. İskandinav barış tanrısı Balder, annesi tarafından ateş, hava, toprak ve su üzerinden gelecek tüm zararlara karşı koruma altına alınmıştı. Bunu bilen Loki, Balder’i ökseotundan yapılan bir ok ile vurdu. Ancak diğer tanrılar Balder’in ölmesini engelledi. Balder’in annesi Frigg de, ökseotunun tekrar oğluna karşı kullanılmaması için Loki’nin hüküm sürdüğü dünyaya (toprağa) dokunmamasını sağladı. Batı kültüründe ökseotunun altında bulunmak bu nedenle güvenlik ve barış anlamına gelir.
Görüşünüzü Yazın