Viola kitaibeliana (Bodur menekşe)

Tanımı

3 ila 12 cm büyüyebilir. Alt yapraklar dairesel, geri kalanları ise dikdörtgensi kaşıksıdır. Yaprak kenarları dişli lobludur. Çanak yapraklar mızraksıdır. Taç kremsi beyaz ila sarı renkli, merkezi sarı renkli ve alt taç yaprak 5 ila 8 mm uzunluğundadır.

Gözlem bilgileri

Doğal olarak Avrupa ve Kafkasya’da yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Çayırlar, makilik ve kayalık yamaçlarda görülür. Gebze ve İzmit ilçelerinde gözlemlenmiştir. Mart ve haziran ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adları

Dilimizde yabani menekşe, küçük menekşe ve bodur menekşe adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adını Atlas’ın kızı Ia’dan almıştır. Bitkinin adı Yunanca’dan (ιον) Latince’ya geçmiş ve viola halini almıştır. Ia utangaç bir orman perisidir. Apollon’dan kaçarken, tanrıça Diana’nın yardımıyla menekşe çiçeğine dönüşmüştür. Menekşelerin, ormanlık alanların altında ve gölgeli yerlerde bulunması, Ia’nın utangaçlığı ve Apollon’dan saklanıyor olması ile bağdaştırılmaktadır. Benzer bir rivayet gizem tanrıçası Proserpine hakkında da anlatılmaktadır. Menekşe toplamakta olan Proserpine, yeraltı tanrısı Pluto’nun saldırısına uğramış ancak Ia’dan farklı olarak Proserpine kurtulamamıştır. Bitkinin adı ile ilgili diğer referans ise, nehir tanrısı İnakhos’un kızı İo’dan (Ἰώ) geldiği yönündedir. Menekşe ile beslenen Io, menekşe çiçeklerini Jüpiter’e ilk sunan kişidir. Tür 3 Şubat 1757– 13 Aralık 1817 tarihleri arasında yaşamış Macar bitki bilimci Pal Kitaibel’e adanmıştır.

Fotoğrafları

© Doğan, Hüseyin (2022). Kocaeli Bitkileri.