Viola gracilis (Kır menekşesi) genellikle 5 ila 25 cm büyüyebilen çok yıllık bir bitkidir. Gövde yükselici ya da diktir. Kulakçıklar az teleksi ya da az elsi, lobları ters mızraksı kaşıksıdır. Yapraklar dikdörtgensi kaşıksı, dişli loblu ve küttür. Çiçekler sarı ya da menekşe rengindedir. Taç yapraklar çanak yaprakları aşar. Taç mahmuzu, çanak yaprak uzantılarını aşar. Alt taç yaprak 15 ila 23 mm uzunluğundadır.

Gözlem bilgileri

Doğal olarak Balkanlar ve Türkiye’de yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Alpin çayırlar, çalılık ve orman sınırlarında görülen bitki umumiyetle mayıs ve ağustos ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi 1200 ila 1600 metreye kadar olan rakımlarda Kartepe ve Başiskele ilçelerinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adları

Dilimizde kır menekşesi adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adını Atlas’ın kızı Ia’dan almıştır. Bitkinin adı Yunanca’dan (ιον) Latince’ya geçmiş ve viola halini almıştır. Ia utangaç bir orman perisidir. Apollon’dan kaçarken, tanrıça Diana’nın yardımıyla menekşe çiçeğine dönüşmüştür. Menekşelerin, ormanlık alanların altında ve gölgeli yerlerde bulunması, Ia’nın utangaçlığı ve Apollon’dan saklanıyor olması ile bağdaştırılmaktadır. Benzer bir rivayet gizem tanrıçası Proserpine hakkında da anlatılmaktadır. Menekşe toplamakta olan Proserpine, yeraltı tanrısı Pluto’nun saldırısına uğramış ancak Ia’dan farklı olarak Proserpine kurtulamamıştır. Bitkinin adı ile ilgili diğer referans ise, nehir tanrısı İnakhos’un kızı İo’dan (Ἰώ) geldiği yönündedir. Menekşe ile beslenen Io, menekşe çiçeklerini Jüpiter’e ilk sunan kişidir. Tür adı Latince ince/zarif anlamına gelir. Türün genel görünümüne işaret eder.