Viola canina (Köpek menekşesi)

derleyen:

Tanımı

5 ila 15 cm büyüyebilir. Çiçekler soluk mavi renklidir. Koloni oluşturur. Gövde yapraksı, dik, dallı ya da dalsızdır. Taç tek simetrili, mavi renkli, iç parçaları beyaz, yaklaşık 2,5 cm genişliğinde, beş taç yapraklı, alt bölümü yeşilimsi sarı beyaz çıkıntılıdır. Beş çanak yapraklıdır. Ginoekiyum kaynaşık ve tek boyuncukludur. Çiçekler koltuklarda tek başına ve sarkıktır. Yapraklar almaşlı dizilişli, kulakçıklı ve saplıdır. Rozet görülmez.

Gözlem bilgileri

Doğal olarak Avrupa’da yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Çalılık, açık ormanlar, nemli bölge ve yamaçlarda görülür. İzmit ve Körfez ilçelerinde gözlemlenmiştir. Mart ve haziran ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1000 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adları

Dilimizde köpek menekşesi adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adını Atlas’ın kızı Ia’dan almıştır. Bitkinin adı Yunanca’dan (ιον) Latince’ya geçmiş ve viola halini almıştır. Ia utangaç bir orman perisidir. Apollon’dan kaçarken, tanrıça Diana’nın yardımıyla menekşe çiçeğine dönüşmüştür. Menekşelerin, ormanlık alanların altında ve gölgeli yerlerde bulunması, Ia’nın utangaçlığı ve Apollon’dan saklanıyor olması ile bağdaştırılmaktadır. Benzer bir rivayet gizem tanrıçası Proserpine hakkında da anlatılmaktadır. Menekşe toplamakta olan Proserpine, yeraltı tanrısı Pluto’nun saldırısına uğramış ancak Ia’dan farklı olarak Proserpine kurtulamamıştır. Bitkinin adı ile ilgili diğer referans ise, nehir tanrısı İnakhos’un kızı İo’dan (Ἰώ) geldiği yönündedir. Menekşe ile beslenen Io, menekşe çiçeklerini Jüpiter’e ilk sunan kişidir. Tür adı Latince köpek anlamına gelir. Batı medeniyetinde “köpek” kelimesi olumsuz anlamda kullanılır ve türü, Viola odorata’dan ayırt etmek için tercih edilmiştir.