Türk Uygarlığındaki yeri
Türkçe metinlerde kadâb mısrî (قضاب مصرى) olarak geçmektedir. Dioscorides, dizanteri, rahim ağrısı, diş ağrısı ve zehirli canlı ısırması vakalarında kullanıldığını aktarmıştır.
Yapraklarının defne yapraklarına benzediği belirtilen bitki Anadolu’da, ishal ve bağırsak yarası tedavisinde kullanılmıştır.
Bu maddeye Vinca minor taksonu da dâhildir. © Doğan, Hüseyin (2023). Anadolu Türk Uygarlığında Bitkiler (XIII-XV. yy.) Yayımlanmamış Doktora tezi, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli, s.429-430.
Tanımı
Sürgünleri 1 metreye çıkabilir ve geniş alanlara yayılırlar. Her dem yeşildir. Yapraklar parlak yumurtamsı, 2,5 ila 9 cm uzunluğunda ve ila 6 cm genişliğinde, tabanı yüreksi, tepede sivri ya da küt, kenarları kirpikli, yeşil renkli ve derimsidir. Yaprak sapı 5 ila 15 mm uzunluğundadır. Çiçekler yaprak koltuklarında çıkar ve mor, eflatun ya da beyaz renklidir. Meyve 2,5 ila 3,5 cm uzunluğundadır. Yetiştirilmesi kolay bir türdür. Donlara dayanıklıdır.
Gözlem bilgileri
Bitki doğal olarak Akdeniz havzasında yayılış gösterir. Günümüzde yaygın olarak yer örtücü olarak dünyanın büyük bölümünde kullanılır. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Dere kenarı, çalılık ve bahçelerde görülür. Gebze, Derince, Körfez ve İzmit ilçelerinde gözlemlenmiştir. Mart ve nisan ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 400 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.
Türkçe adları
Dilimizde cezayir menekşesi adı ile bilinmektedir.
Etimoloji
Cins adı Latince bağlanan anlamına gelir. Bitkiler, tırmanıcı özellikleri nedeniyle Roma uygarlığında taç yapımında kullanılırdı. Tür adı Latince büyük anlamına gelir. Türün cinse göre en büyük tür olduğuna işaret eder ve Vinca minor ile ayırt edilebilmesi için tercih edilmiştir.
Tıp
Büzücü, temizleyici, yatıştırıcı, mide ağrısı geçirici ve toniktir. Damar genişletici etkilidir. Yüksek tansiyonu düşürmede kullanılır. Aşırı menstruasyon, anormal rahim kanaması, vajinal akıntı ve arterlerin sertleşmesinin tedavisinde dahili olarak kullanılır. Vajinal akıntı, burun tıkanıklığı, boğaz ağrısı ve ağız ülserlerine harici olarak uygulanır.
Dikkat
Yüksek dozda alınırsa zehirlidir. Kabızlık rahatsızlığı olanlar uzak durmalıdır.
Bilgi
Sapları sepet yapımında kullanılır.
Fotoğrafları
