Vicia sativa (Fiğ)

Özet

Vicia sativa (Fiğ) genelde ekili arazilerde görülen ve bahar ortasından yaz sonuna kadar çiçek açan tek yıllık bir bitkidir.

Hiyerarşi

Tanımı

Vicia sativa (Fiğ) genellikle 20 ila 80 cm büyüyebilen, tüylü ya da neredeyse çıplak ve tek yıllık bir bitkidir. Gövde dik, yatık yükselici ya da sarılıcıdır. Yaprakçıklar 4 ila 8 adet çift halinde, 1 ila 4 cm uzunluğunda, 2 ila 15 mm genişliğinde, şeritsi ya da mızraksı ila dikdörtgensi ya da ters yumurtamsı ve nadiren derince dişli kenarlıdır. Sitipüller yarı tebersi, dişli kenarlı ve sülükler genellikle dallıdır. Çiçekler koltuklarda 1 ya da 2 adet, 14 ila 27 mm uzunluğunda, soluk pembe ila morumsu menekşe, nadiren beyaz, kısa saplı ve nadiren kısa çiçek durumu saplıdır.

Çanak 7 ila 20 mm uzunluğunda, çansı tüpsü, neredeyse düzenli ve havlıdır. Çanak dişleri 5 ila 11 mm uzunluğunda, neredeyse eşit ve şeritsi bizsi ya da mızraksıdır. Meyve 3,5 ila 6,5 cm uzunluğunda, 5 ila 9 mm genişliğinde, şeritsi, hafifçe gagalı, genellikle havlı ve 6 ila 12 adet tohumludur. Tohumlar pürüzsüz, 2 ila 7 mm çapında ve tohum göbeği kısadır. Meyveler tesbihsi, 4,5 ila 7 cm uzunluğunda; tohumlar 4,5 ila 7 mm uzunluğunda; çanak dişleri genellikle 5 ila 11 mm uzunluğunda; taç 20 ila 26 mm uzunluğunda; yaprakçıklar 6 ila 8 çift, şeritsi ya da dikdörtgensi ila ters yumurtamsı ve kesiktir.

Anahtar

Aç

1. Çiçek ve meyveler iki biçimli. Gövdeler havada ya da toprak altında 1-2 tohumlu meyveler üreten ilkel çiçeklerle toprak altında subsp. amphicarpa

1. Çiçek ve meyveler tek biçimli, tamamı havadaki gövdelerde

2. Meyve 9-11 mm genişliğinde, derimsi, belirgin damarlı, koyu kahverengi ya da siyahımsı ve sıklıkla havlı; taç 2-3 cm subsp. macrocarpa

2. Meyve daha dar, daha ince valfli, sarımsı kahverengi ila siyahımsı; taç 14-27 mm

3. Meyve tesbihsi, 45-70 x 6-10 mm. Tohumlar 4,5-7 mm; çanak dişleri genellikle 5-11 mm; taç 20-26 mm. Yaprakçıklar 6-8 çift, şeritsi ya da dikdörtgensi ila ters yumurtamsı kesik subsp. sativa

3. Meyve tesbihsi değil, genellikle daha küçük, 6,5 mm genişlikten daha dar; tohumlar 2-5 mm; çanak dişleri 6 mmden daha kısa ya da daha uzun; yaprakçıklar sivri ila derin girintili, 4-7 çift

4. Yaprakçıklar 10-14 mm genişliğinde; çanak 12-20 mm; dişler 6-12 mm; taç 17-26 mm; tohumlar 4-5 mm subsp. incisa

4. Yaprakçıklar 10 mmden daha dar; çanak 7-12 mm; dişler 2,5-8 mm; taç 10-20 mm; tohumlar 2-4 mm subsp. nigra

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Avrasya ve Afrika’da yayılış gösterir ancak günümüzde dünyanın büyük bölümüne dağılmıştır. [Harita, Alt türler, Sinonimler, Herbaryum] Tarlalar, yamaçlar ve tahrip edilmiş arazilerde görülen bitki umumiyetle nisan ve ağustos ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adları

Dilimizde fiğ adı ile bilinmektedir.

Tarihi

Fiğ toprağı zenginleştirir ve yetiştirilmesi çiftçi için fazladan emek gerektirmez. Toprak işlendikten sonra ekilir ancak bir kez ekildikten sonra ne çapa ne de gübre ister. Onu ekmek için üç dönem vardır, ilki aralık ayındadır ve sığırları beslemek için ekilir, bu tohum almak için de iyi zamandır, çünkü otlatılsa bile aynı şekilde meyve verir. İkinci ekim zamanı ocak, üçüncüsü ise mart ayındadır. Kuru toprakta en iyi yetişen mahsul budur, ancak gölgeli bölgede de gelişir. Olgunlaştığında toplanırsa kaliteli bir saman olur. Asmanın yanına ekilirse, asmanın suyunu çeker ve onları zayıflatır. PL 18-37.

Etimoloji

Cins adı Latince bağlayıcı anlamına gelir. İlk defa Plinius tarafından kullanılmıştır ve cinsin birçok üyesinde görülen sarılıcı karaktere işaret eder.

Gıda

Hayvan yemi olarak üretilir. Tohumlar, yapraklar, meyveler ve sürgünler pişirilerek tüketilebilir. Tohumları öğütülerek ekmek ve bisküvi yapımında kullanılır.

Fotoğrafları