Valeriana rubra (Yamaç mahmuzu)

Tanımı

Bazı kaynaklarda Centranthus ruber adı ile geçmektedir. 50 ila 80 cm büyüyebilir. Rizomlu bir bitkidir. Gövde dik ila yükselicidir. Genellikle tabanı odunsudur. Yapraklar 5 ila 8 cm uzunluğundadır. Yaprakların biçimi tabandan üste doğru değişkendir. Alt yapraklar saplı iken üst yapraklar sapsızdır. Yapraklar karşılıklı dizilişli; biçimleri oval ya da mızraksıdır. Çiçek kurulu büyük ve gösterişlidir, çok sayıda küçük barındırır. Çiçekler beş kaynaşık taç yapraklı ve tek mahmuzludur. Genelde tuğla kırmızısı ya da kırmızımsı pembe; zaman zaman da kıpkırmızı, soluk pembe ya da lavanta renkli olurlar. Çiçekler kokuludur.

Türkçe adları

Dilimizde yamaç mahmuzu, kırmızı kedi otu ve kırmızı kantaron adları ile bilinmektedir.

Gıda

Yaprak ve kökü tüketilebilir. Kökü kaynatılarak çorbalara eklenir.

Tıp

Yatıştırıcı ve uyutucu etkilidir.

Bilgi

Tohumları mumyalama için kullanılmıştır.

Etimoloji

Cins adı Latince sağlıklı anlamına gelir. Tıbbi özelliklerine işaret eder. Bazı kaynaklarda bitkinin adını, Claudius Caesar’ın karısı Valeria Messalina’nın doktoru Vettius Valens’ten aldığını aktarmaktadır. Tür adı Latince kırmızı anlamına gelir. Çiçeklerin renginin ayırt ediciliğine işaret eder. İkili adlandırma öncesi adı “Valeriana rubra”dır.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Akdeniz havzasında yayılış gösterir ancak süs bitkisi değeri nedeniyle daha geniş bölgelere yayılmıştır. [Harita, Sinonimler, Harita] Kayalık bölgelerde görülür. Kartepe ve İzmit ilçelerinde gözlemlenmiştir. Haziran ve ağustos ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1000 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Fotoğrafları

© Doğan, Hüseyin (2022). Kocaeli Bitkileri.