Valeriana echinata (Kirpi gevreği)

Özet

Valeriana echinata (Kirpi gevreği) genelde çalılık alanlarda görülen ve bahar aylarında çiçek açan tek yıllık bir bitkidir.

Hiyerarşi

Tanımı

Valeriana echinata (Kirpi gevreği) halihazırda bazı kaynaklarda Valerianella echinata adı ile geçmektedir. Genellikle 5 ila 20 cm büyüyebilen tek yıllık bir bitkidir. Taban yaprakları genellikle meyve zamanı solar. Yapraklar 15 ila 35 mm uzunluğunda ve 5 ila 8 mm genişliğindedir. Çiçek kurulu başçıklı, üst dallar ve çiçek sapı genellikle meyve zamanı şişkindir. Bırahte otsu, 2 ila 3 mm uzunluğunda ve 0,5 mm genişliğinde, şeritsi, üst bırahteler çiçeklerce kapatılmıştır. Çiçek kurulu başına 3 ila 8 arası çiçek görülür ve leylak renklidir. Meyveler kalıcı, 4 ila 6 mm uzunluğunda ve eşit olmayan boynuzları vardır. Alt gövde yaprakları kaşıksı, kenarları kirpikli ya da sivilcelidir. Üst gövde yaprakları dikdörtgensi ters mızraksı, dişli ya da dar lobludur. Meyveler genişliklerinden daha uzundur.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Akdeniz havzasında yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Kayalık yamaçlar, yol kenarı ve çalılıklarda görülen bitki umumiyetle nisan ve mayıs ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 900 metreye kadar olan rakımlarda Gebze ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adı

Dilimizde kirpi gevreği adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Latince sağlıklı anlamına gelir ve bu bağlamda cinsin tıbbi özelliklerine işaret etmektedir. Ancak bazı kaynaklarda bitkinin adını, Claudius Caesar’ın karısı Valeria Messalina’nın doktoru Vettius Valens’ten aldığını aktarılmaktadır. Son rivayet ise V. officinalis‘i tıbbi amaçlarla kullanılan imperator Publius Licinius Valerianus‘a dikkat çekildiğini iddia etmektedir. Cinsin Türkçe adı olan kuzugevreği muhtemelen cinsin uluslararası adından gelmektedir. Bitkiler örneğin İngilizce’de “kuzu marulu” (lamb’s lettuce) olarak bilinir. Tür adı Latince kirpi gibi anlamına gelir. Türün meyve zamanı çiçek başlarına işaret eder.

Fotoğrafları