Trifolium pratense (Çayır gülü)

derleyen:

Tanımı

Boyu hayli değişkendir ve en çok 80 cm büyür. Yapraklar üç yaprakçıklı ve almaşlı dizilişlidir. Yaprağın dış yarısında soluk bir hilal görülür. Sap 1 ila 4 cm uzunluğundadır ve iki tabansal kulakçık mevcuttur. Tabana doğru solgun olan çiçekler koyu pembe renklidir. Toprak verimliliğini arttırır. Tohumlar temmuz ve ekim arasında olgunlaşır. Çiçekler erseliktir. -23 dereceye kadar dayanıklıdır. Tohumlar ekilmeden önce on iki saat ılık suda bekletilmelidir. Bahar aylarında doğrudan dışarı ekilebilir. Gövde yoğun biçimde yaslanıcı tüylüdür.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Avrupa, batı Asya ve kuzey Afrika’da yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Çayır, yol kenarı ve tarlalarda görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir. Mayıs ve eylül ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adları

Dilimizde çayır gülü, kırmızı yonca, yonca ve çayır dutu adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Latince üç yapraklı anlamına gelir. Cinsin yapraklarının çoğunlukla üç yaprakçıklı olmasına işaret eder. Tür adı Latince çayır anlamına gelir. Türün habitat tercihine işaret eder. İkili adlandırma öncesi adı “Trifolium pratense, flore monopetalo”dur.

Gıda

Genç yaprakları salata ve çorbalarda kullanılır. Ispanak gibi pişirilerek tüketilebilir. Çiçekler çiğ ya da pişirilerek tüketilebilir. Çiçekleri taze iken ya da kurutularak çay elde edilir. Yaprakları kurutularak çeşitli hamur işlerine eklenir, vanilyaya benzer aroması vardır.

Tıp

Bitkisel çay olarak tüketilir. Hindistan’da yatıştırıcı olarak kullanılır. Alternatif tıpta öksürük, lenf sistemi sorunları ve çeşitli kanserlerin tedavisinde kullanılır. Spazm çözücü, idrar söktürücü, öksürük giderici, yatıştırıcı, değiştirici, balgam söktürücü ve müshildir. Deri sıkıntılarına tedavi etmek amacıyla Arctium lappa ve Rumex crispus gibi arındırıcı bitkiler ile kullanılır. Geleneksel olarak göğüs kanseri tedavisinde kullanılır. Çiçek ve yapraklardaki flavonoidler östrojeniktir ve menopoz şikayetlerinin tedavisinde fayda sağlayabilir. Dahili olarak, bitki cilt şikayetlerinin (özellikle egzama ve sedef hastalığı), göğüs, yumurtalıklar ve lenfatik sistem kanseri, kronik dejeneratif hastalıklar, gut, boğmaca ve kuru öksürüklerin tedavisinde kullanılır.