Bitkiler › Ebegümeci takımı › Ebegümecigiller › Ihlamur
Yaprak dökücü ağaçlardan oluşan bir cinstir. Yapraklar almaşlı dizilişli, bölünmemiş, genellikle tabana doğru eğik biçimde yüreksi ya da kesik, kenarları testere dişli ve saplıdır. Çiçekler sarımsı beyaz renkli ve kokuludur. Taç ve çanak yaprak sayısı beştir. Cins kuzey yarımküreye özgüdür. Bitki evlilik aşkını simgeler.
Cins adının etimolojisi açık değildir. Ihlamur türlerini tanımlamak için kullanılan Antik Yunanca orijinli bir kelimedir. Dilimizdeki ıhlamur kelimesi Antik Yunanca orijinlidir.
Plinius: Erkek ve dişi bireyler tamamen farklıdır. Erkek bireylerin ahşabı daha sert, kırmızımsı, budaklı ve daha fazla kokuludur. Kabuğu daha kalındır ve kabuk soyulduğunda bükülmez, erkek bireyler de dişiler gibi çiçek ve tohum üretir. Dişilerin ahşabı beyazdır ve çok kalitelidir. Yapraklarının suyu ve kabuğu tatlı olmasına rağmen hiçbir hayvan onun meyvesine dokunmaz. Kabuk ve gövde arasında bir dizi ince katlar bulunur. Bunlardan halat yapımında faydalanılır ve eski zamanlarda şeref kurdelesi ya da çelengi yapılırdı. Ahşabı ağaç kurtlarına karşı dayanıklıdır.
Zeus ve Hermes tebdili kıyafet içinde zengin bir köye giderek o geceyi geçirmek için barınak talebinde bulunurlar. Ancak köydeki herkes tarafından reddedilirler. En son köyü en fakiri olan Baucis ve Philemon adlarındaki çift fakirhanelerinde ikisine barınacak yer ayarlar. Misafirlerine yemek ikram eden ev sahibesi yemeklerinin bir türlü eksilmemesine şaşırır. Kocasına durumu söylediğinde çift misafirleri önünde eğilir ve “onlara layık olmayan” ev ve ikramlar için özür dilerler. Daha sonra Philemon “daha iyi bir yemek” sunmak için bir kazı kesmeyi düşünür ancak kaz kaçarak Zeus’un kucağına atlar. Zeus, kazı kesmesine gerek olmadığını, ayrılmak zorunda olduklarını söyler. Karı kocaya köyün yanındaki dağın en tepesine çıkmalarını söyler. Daha sonra Zeus, kendilerine kötü davranan köye bir tufan gönderir, karı kocanın evi ise bu arada görkemli bir konak haline gelir. Çift Zeus’tan birinin ölüm zamanı geldiğinde diğerinin de ölmesini talep eder. Zeus da ölüm zamanları geldiğinde birini meşe birini de ıhlamur ağacına dönüştürür.
Alman ve Slav mitolojisinde kutal ağaç olarak kabul edilir. Günümüzde de Slovenya, Çekya, Lausitz ve Slovakya’nın milli ağacıdır. Baltık mitolojisinde tanrıça Laima, ıhlamur ağacında oturur. Litvanya’da ıhlamur ağaçlarına adak adamak bu nedenle yaygındır. Alman mitolojik karakteri Siegfried, ejderha kanında yıkanarak ölümsüzlük kazanır ancak sadece bir yeri ıhlamur yaprağı kapattığı için orası Siegfried’in zayıf noktası olarak kalır (Buna benzer çok sayıda form vardır ve en bilineni Aşil hikayesidir. Keşanlı Ali Destanı’nda kurgu bu zayıflık üzerinedir).
